Schizofrenia z objawami negatywnymi
Schizofrenia to jedna z najczęstszych ciężkich chorób psychicznych. Jest to choroba przewlekła i stygmatyzująca pacjentów.
Charakterystyczną cechą choroby jest występowanie objawów „pozytywnych” – wytwórczych (zaburzenia rzeczywistości) oraz „negatywnych” – ubytkowych (zaburzenia emocji). Do objawów pozytywnych należą m.in. urojenia, omamy, zaburzenia mowy lub dezorganizacja zachowania. Są to objawy, które nie są obecne u ludzi zdrowych. Osoba chora odczuwa dodatkowe doznania, które nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości.
Objawy negatywne to objawy które skutkują utratą zdolności do przeżywania, a także wyrażania emocji. Przy znacznym nasileniu takich objawów może dochodzić do wycofania się osoby chorej z życia lub jej izolacji od innych ludzi. Objawy negatywne obejmują także zmniejszenie motywacji do działania lub obniżenie energii życiowej, ograniczoną ekspresję emocjonalną i werbalną.
„Objawy negatywne to objawy deficytowe braku czegoś. Pacjenci często cierpią na blady afekt – ich emocje są spłycone, nie mają takiej intensywności emocjonalnej, mają alogię czyli zubożoną wypowiedź, przestają o siebie dbać. Przeważnie są smutni, wycofani społecznie, mało rzeczy cieszy ich na co dzień.” – tłumaczy Dr Piotr Wierzbiński, psychiatra, ekspert programu Zdrowa ONA.
Objawy negatywne pozostają często „w cieniu” objawów pozytywnych, są bagatelizowane, tłumaczone lenistwem czy też charakterem chorego. Jednak potencjalnie „nieszkodliwi”, wycofani pacjenci wymagają większej uwagi i opieki. Z tego względu, iż objawy te są trudne w rozpoznaniu, wymagają zwrócenia na nie uwagi lekarzy i społeczeństwa, w szczególności dlatego, że mogą one występować w formie przetrwałej – w dużej mierze oznacza to, że obciążeni nimi pacjenci mogą już nigdy nie stać się osobami samodzielnymi.
„Niestety z perspektywy mojej własnej, osobistej, jak zaczynałem pracę na psychiatrii byłem zafascynowany objawami pozytywnymi – o nich się zawsze dobrze pisze, są fenomenalne, wszystkie książki jak pokazują pacjentów to pokazują w takich właśnie objawach. Jednak z perspektywy życia pacjenta chorującego na schizofrenię objawy negatywne są kluczowe. Trudniej się je leczy, a pacjentowi bardzo ciężko jest wrócić do życia społecznego” – mówi Dr Wierzbiński.
Leczenie
Odpowiedź na leczenie oraz rokowanie w przypadku schizofrenii jest bardzo indywidualne. Indywidualizm odpowiedzi terapeutycznej zależy od wielu czynników, m.in. czasu kiedy zaczęła się choroba, sytuacji materialnej pacjenta, tego czy mieszka sam czy z opiekunem oraz wsparcia społecznego. Aktualnie dostępne leki przeciwpsychotyczne wykazują skuteczne działanie głównie w obszarze objawów pozytywnych, a w zdecydowanie mniejszym stopniu niwelują objawy negatywne i zaburzenia funkcji poznawczych. Pacjenci z przeważającymi objawami negatywnymi są więc leczeni suboptymalnie.
Rola wsparcia opiekunów i najbliższych w procesie leczenia pacjentów z negatywnymi objawami schizofrenii jest również niezwykle istotna. Dobrze leczony pacjent ze schizofrenią, z odpowiednim wsparciem otoczenia, może wrócić do aktywności zawodowej i społecznej, wrócić do życia.