Badanie jąder pod kontrolą! Movember po kobiecej stronie, czyli jak możesz wspierać bliskich mężczyzn w trosce o zdrowie

W dzisiejszym świecie stale zwiększa się świadomość potrzeby dbania o siebie, zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Jednym z kluczowych aspektów zdrowego życia jest profilaktyka i wczesne wykrywanie chorób, w tym raka jądra. Zachorowalność na ten rodzaj nowotworu wynosi 3 na 100 000 mężczyzn i jest największa w grupie wiekowej 15-35 lat¹ . Chociaż problem ten dotyczy głównie panów, kobiety odgrywają bardzo istotną rolę we wspieraniu swoich bliskich – partnerów, ojców, braci czy przyjaciół. Dowiedz się, jakie mogą być pierwsze objawy raka jądra, jak wygląda leczenie oraz rokowania, a także jak możesz realnie zaangażować się w dbanie o zdrowie mężczyzn w Twoim otoczeniu

Z tekstu dowiesz się:

• jaka jest rola regularnego samobadania jąder,
• jak wygląda badanie jąder u lekarza,
• jakie są pierwsze objawy oraz przyczyny raka jądra
• jakie są rodzaje nowotworów jąder,
• na czym polega leczenie raka jądra,
• jakie rokowania daje wczesne i późniejsze wykrycie nowotworu jądra,
• na czym polega akcja Movember,
• jak kobiety mogą wesprzeć działania prowadzone w ramach Movember.

Aby artykuł miał jak największą wartość nie tylko motywacyjną, ale i merytoryczną, poprosiliśmy o konsultację dr. n. med. Tadeusza Oleszczuka – ginekologa-położnika, specjalisty z ponad 35-letnim doświadczeniem zdobytym m.in. w Centrum OnkologiiInstytut w Warszawie.

Profilaktyczne badanie jąder – comiesięczny rytuał odpowiedzialnego mężczyzny

Samobadanie jest ważnym elementem profilaktyki. Jak badać jądra? Mężczyźni powinni regularnie szukać nieprawidłowości, takich jak guzki czy zmiany w kształcie jąder. W razie jakichkolwiek podejrzanych objawów należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Do objawów, które powinny skłonić do wizyty u urologa, należą:

• wyczuwalny guzek na jądrze,
• ból jąder,
• powiększenie jądra,
• zmiana kształtu jądra.
• obrzęk moszny².

Przeczytaj także: Dolegliwości urologiczne a samoocena mężczyzn

Badanie USG jąder u lekarza – jak to wygląda?

Badanie jąder odbywa się u urologa. Podstawą rozpoznania ewentualnych chorób jest analiza fizykalna. Podczas niej lekarz palpacyjnie sprawdza jądra pod kątem ewentualnych guzków czy nieprawidłowości. Badanie to jest proste i bezbolesne. Jeśli specjalista stwierdzi obecność niepokojącego guzka, pacjent zostanie wysyłany na badanie USG oraz pobranie krwi.

Jak wygląda badanie jąder za pomocą USG? Pacjent leży, a lekarz nakłada na obszar jąder żel, który ułatwia przewodzenie fali dźwiękowej. Następnie przesuwa głowicę ultrasonografu po powierzchni moszny, uzyskując obraz struktur wewnętrznych na monitorze. Badanie to jest bezbolesne i nieinwazyjne. Stosuje się go w przypadku podejrzenia guzów, ale też urazów czy stanów zapalnych.

Badanie ultrasonograficzne jąder umożliwia dokładne zidentyfikowanie przyczyn wcześniej wspomnianych objawów. Podczas tego badania lekarz może:

• ocenić budowę oraz unaczynienie jąder, najądrzy i powrózków nasiennych – to pozwala na dokładne zrozumienie struktury tych organów,
• wykryć nieprawidłowości w przepływie krwi przez jądra dzięki funkcji USG Doppler – przepływ krwi może być wzmożony w ogniskach nowotworowych, a zaburzony w przypadku żylaków powrózka nasiennego,
• ustalić zakres uszkodzeń po urazie mechanicznym moszny – to pozwala na określenie stopnia urazu i konieczności interwencji medycznej,
• pomóc w zdiagnozowaniu przyczyn męskiej niepłodności – badanie pozwala na ocenę struktury jąder i ich funkcji, co może być kluczowe przy problemach z płodnością,
• monitorować stan jąder po zabiegach chirurgicznych w obrębie moszny oraz obserwować postępy innych form terapii – badanie pozwala na śledzenie zmian w czasie
• określić postać wykrytych guzów lub zgrubień, czyli czy są płynne, mieszane czy zwarte – to jest istotne w diagnostyce guzów jąder; płynna konsystencja może wskazywać na torbiel, podczas gdy gęstsza na obecność nowotworu,
• precyzyjnie zlokalizować wykryte guzy – ma to zastosowanie w biopsji celowanej, gdzie igła jest naprowadzana na podejrzaną zmianę, aby pobrać tkanki do dalszych badań³.

Jaki jest kolejny etap diagnozowania raka jąder? Badanie krwi, a konkretnie:

• badanie beta-HCG – jest to tzw. test ciążowy z krwi, który mierzy poziom hormonu beta-HCG. W przypadku nowotworu jądra komórki rakowe wytwarzają ten hormon, co czyni go użytecznym w diagnozie. U mężczyzn prawidłowy poziom beta-HCG nie powinien przekraczać 2 ml U/ml,
• AFP (alfa-fetoproteina) – AFP to marker obecny w wielu rodzajach nowotworów, włączając w to raka jądra. Badanie poziomu AFP może być również stosowane do monitorowania postępów w leczeniu⁴.
• LDH (dehydrogenaza mleczanowa) – podwyższony poziom LDH w surowicy krwi występuje w 20-70% przypadków nowotworów zarodkowych, a w 70% nasieniaków.

Czy warto regularnie badać jądra? Dlaczego?

Dr. n. med. Tadeusz Oleszczuk: Sprawdzanie stanu zdrowia w kontekście jąder jest kluczowe dla wczesnego wykrycia raka. Regularne samobadanie oraz badania przeprowadzane przez lekarza mogą znacząco zwiększyć szanse na wczesne rozpoznanie i skuteczne wyleczenie tej choroby. Wczesne objawy nowotworu mogą być trudne do zauważenia, dlatego regularne badania odgrywają kluczową rolę. Każde niepokojące stwierdzenie powiększenia się jądra czy obecność zmian, których wcześniej nie było, wymaga natychmiastowej konsultacji urologa. Czekanie, aż „zmiana sama zniknie lub jądro wróci do poprzedniej wielkości” jest niebezpieczne. Wczesne rozpoznanie daje bowiem szansę na skuteczne leczenie. Strata kilkunastu dni może pozbawić mężczyznę szansy na wyleczenie.

Przeczytaj także: Mężczyzna u urologa – jak się przygotować do wizyty?

Rak jądra – przyczyny i pierwsze objawy, które powinny zaniepokoić

Przyczyny nowotworu jąder nie są w pełni zrozumiane, ale eksperci zidentyfikowali pewne czynniki ryzyka związanego z tą chorobą:

• wiek – większość pacjentów z rakiem jądra mieści się w przedziale wiekowym od 20 do 45 lat, co stanowi ponad 50% przypadków,
• wnętrostwo – jest to wada rozwojowa u noworodków, polegająca na umieszczeniu jednego bądź obu jąder w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym, zamiast w mosznie. Wnętrostwo jest zwykle leczone po narodzinach, ale niektórzy mężczyźni mogą nie zdawać sobie sprawy, że ich to dotyczyło,
• historia rodzinna nowotworu – jeśli w rodzinie występowały przypadki raka jądra, może to zwiększyć ryzyko zachorowania,
• rasa – więcej przypadków raka jądra stwierdza się u mężczyzn rasy białej⁵.

Sprawdź związane z nowotworem jąder objawy początkowe, których lepiej nie lekceważyć.⁶

Rak jądra – objawy początkowe:

• guzek (zwykle niebolesny) w jądrze,
• powiększenie części lub całego jądra,
• zaczerwienienie skóry moszny,
• ciężkość lub uczucie pełności w mosznie.

Czy przytoczone objawy zawsze oznaczają raka jądra?

Tadeusz Oleszczuk: Objawy wymienione powyżej mogą być spowodowane także innymi schorzeniami (np. zapaleniem jądra, jąder czy najądrzy, a także żylakami powrózków nasiennych). Zapalenie jądra lub jąder może towarzyszyć wirusowemu zapaleniu ślinianek przyusznych, czyli przy tzw. śwince. Zawsze jednak ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Tylko w ten sposób można otrzymać adekwatną diagnostykę i leczenie. Czasem mężczyźni, badając samodzielnie jądra, zgłaszają się zaniepokojeni tym, co czują pod palcami. Okazuje się wtedy, że są to najądrza lub powrózki nasienne, czyli prawidłowe struktury anatomiczne. Dlatego tak ważne jest, aby badać samodzielnie jądra, znać ich prawidłową strukturę anatomiczną, a także wiedzieć, co znajduje się w worku mosznowym.

Nowotwór złośliwy jądra – rodzaje

Rak jądra może występować w kilku formach. Wyróżnia się:

• nowotwory zarodkowe jądra (nasieniaki i nienasieniaki), które wywodzą się z komórek rozrodczych, z których ostatecznie mają rozwinąć się plemniki,
• nowotwory rozwijające się z komórek produkujących testosteron,
• nowotwory o innym pochodzeniu⁷.

Ile osób choruje na raka jądra? Jaki rodzaj tego nowotworu występuje najczęściej?

Tadeusz Oleszczuk: W Polsce, w ciągu roku stwierdza się około 700 zachorowań na raka jądra. Choroba może dotykać jednego lub obu jąder (bardzo rzadko, 2-4% przypadków). Najczęściej spotykanym nowotworem jądra jest nowotwór zarodkowy jądra (95% przypadków). Często zachorowanie może dotyczyć mężczyzn we wczesnym okresie życia, czyli po 15-20 roku życia.

Rak jądra – leczenie

Kiedy nowotwór występuje wyłącznie w jądrze i nie ma żadnych oznak przerzutów, lekarz proponuje dwie możliwości leczenia:

• usunięcie jądra jako jedyny element terapii,
• usunięcie jądra oraz krótka terapia uzupełniająca (chemioterapia lub radioterapia, które pomagają w zapobieganiu ewentualnemu powrotowi choroby)⁸.

Jak wygląda leczenie, jeśli pojawią się przerzuty?

Tadeusz Oleszczuk: Postępowanie w przypadku wystąpienia przerzutów jest indywidualnie dobierane i prowadzone przez onkologa. Przerzuty mogą się pojawiać najczęściej w węzłach chłonnych, w obrębie jamy brzusznej (nawet w okolicy nerek) oraz w płucach. Aby je wykryć, wykonuje się tomografię komputerową klatki piersiowej oraz jamy brzusznej i miednicy. Po potwierdzeniu obecności przerzutów dalsze leczenie obejmuje stosowanie chemioterapii lub, rzadziej, radioterapii. Można też usuwać zmiany, które nie poddały się leczeniu w czasie chemioterapii. O tym jednak indywidualnie decyduje zespół specjalistów.

W większości przypadków nowotworu jądra rokowania są dobre. Jeśli stadium zaawansowania choroby jest wczesne, prawie wszyscy pacjenci mogą być trwale wyleczeni.

Rak jądra – ile lat życia? Nawet w zaawansowanych przypadkach większość chorych przeżywa co najmniej 5 lat od momentu diagnozy⁹.

W krajach takich jak np. Szwecja wskaźniki wyleczalności raka jądra są bardzo wysokie (w przypadku nowotworu zarodkowego nawet 95% wyleczeń), ponieważ choroba zazwyczaj zostaje wcześnie wykryta. W Polsce te statystyki nie wyglądają już tak dobrze. Dlatego ważne jest, aby mężczyźni byli coraz bardziej świadomi objawów i regularnie przeprowadzali samobadania jąder – oraz aby kobiety im o tym przypominały. Wczesne zgłaszanie się do lekarza oraz dostęp do skutecznych metod leczenia są kluczowe dla poprawy rokowań pacjentów z tą chorobą¹⁰.

Movember – co to takiego?

Akcja Movember to coroczna inicjatywa, która odbywa się w listopadzie. Jej celem jest zbieranie funduszy na rzecz badań nad rakiem prostaty, jąder oraz problemami ze zdrowiem psychicznym u mężczyzn. Nazwa „Movember” jest połączeniem angielskiego słowa „moustache” (wąsy) i „November” (listopad). W ramach akcji niektórzy mężczyźni decydują się zapuścić wąsy, aby podkreślić znaczenie profilaktyki i dbania o zdrowie.

Jak kobiety mogą wspierać akcję Movember

Movember – wąsy zapuszczone przez męża, brata czy ojca to nie jedyne, co powinno Ci się kojarzyć z tą akcją. Pamiętaj, że to świetna okazja do wspólnego działania na rzecz zdrowia mężczyzn. W końcu kobiety niewątpliwie odgrywają kluczową rolę jako sojuszniczki, wspierając swoich bliskich i propagując zdrowy styl życia!

Co konkretnie możesz zrobić?

• Wsparcie bliskich – zachęć swojego partnera, a także ojca, brata i przyjaciół do regularnych badań profilaktycznych. Wspieraj ich emocjonalnie podczas tego procesu.
• Edukacja – pogłębiaj wiedzę, a potem pomagaj w zwiększaniu świadomości na temat raka jąder i prostaty poprzez udostępnianie informacji np. w swoich mediach społecznościowych.
• Aktywność charytatywna – jeśli chcesz, możesz włączyć się aktywnie w różnego rodzaju akcje charytatywne organizowane na rzecz Movember, przyczyniając się w ten sposób do zbierania funduszy na badania i walkę z nowotworami.

Przeczytaj także: Rak piersi – objawy, profilaktyka i leczenie. Co powinnaś wiedzieć o tym nowotworze?

Propagowane podczas akcji Movember badania jąder to nie tylko obowiązek mężczyzn, ale także wspólna troska o zdrowie w rodzinie czy grupie przyjaciół. Kobiety odgrywają kluczową rolę jako wsparcie emocjonalne i źródło wiedzy dla swoich bliskich. Dlatego dziel się informacjami, zachęcaj do regularnych badań i angażuj się w akcje takie jak Movember, aby realnie pomóc w walce z rakiem jąder i promować zdrowy styl życia!