Plastry antykoncepcyjne – gdzie przykleić, jak stosować?

Antykoncepcja transdermalna – co warto o niej wiedzieć i dla kogo plastry antykoncepcyjne będą najlepszym rozwiązaniem?

Plastry antykoncepcyjne to jedna z najwygodniejszych metod zapobiegania ciąży. Wiele kobiet chętnie po nie sięga. Jak działają plastry antykoncepcyjne i komu będą służyć? Gdzie najlepiej przykleić plaster antykoncepcyjny? Odpowiadamy na najbardziej nurtujące pytania!

Z tekstu dowiesz się:

• jak działają plastry antykoncepcyjne,
• czy plastry antykoncepcyjne są bezpieczne,
• czy antykoncepcja transdermalna jest skuteczna,
• dla kogo antykoncepcyjne plastry będą najlepsze,
• po jakim czasie działają plastry antykoncepcyjne i jak je stosować,
• gdzie najlepiej przykleić plaster antykoncepcyjny,
• co zrobić, gdy plaster się odkleił,
• jak działają plastry antykoncepcyjne,
• jakie są przeciwwskazania do stosowania plastrów,
• czy antybiotykoterapia wpływa na działanie plastrów antykoncepcyjnych.

Antykoncepcja hormonalna w postaci plastrów antykoncepcyjnych znacząco wpłynęła na jakość życia kobiet na całym świecie. Antykoncepcja transdermalna (nazwa określająca stosowanie plastrów) ułatwiła kobietom przejęcie kontroli nad planowaniem rodziny. Pojawienie się plastrów antykoncepcyjnych umożliwiło nowe podejście do skutecznego zapobiegania ciąży. Jest ono obarczone niższym ryzykiem pomyłki związanej z błędnym zastosowaniem, co ma wpływ na działanie antykoncepcyjne.

Jak działają plastry antykoncepcyjne?

Plaster antykoncepcyjny zawiera syntetyczne żeńskie hormony:

• etynyloestradiol – odpowiednik estrogenu,
• norelgestromin – pochodną progesteronu.

Hormony te przenikają przez skórę, a następnie dostają się do krwiobiegu. Plaster przyklejony na skórę ma za zadanie stale je uwalniać. Hormony zawarte w plastrze powodują hamowanie owulacji, zagęszczenie śluzu szyjkowego, który staje się nieprzepuszczalny dla plemników, oraz zmiany w błonie śluzowej macicy uniemożliwiające zagnieżdżenie się zarodka.

Jak plastry antykoncepcyjne wpływają na organizm kobiety? Czy są bezpieczniejsze od tabletek?

Po połknięciu tabletki hormony w niej zawarte przechodzą przez żołądek do jelit i wątroby a następnie trafiają do krwi. Natomiast hormony zawarte w plastrze wchłaniają się bezpośrednio do krwi przez tkankę podskórną. Omijają efekt pierwszego przejścia przez wątrobę. Co ważne, pacjentki stosujące tabletki, są bardziej narażone na zaburzenia wchłaniania leku, np. podczas wymiotów. Brak wówczas pewności czy tabletka zadziałała i czy zażyć kolejną. Plastry eliminują ten problem. Ponadto obecnie wiele kobiet cierpi na choroby jelit, jak np. IBS, SIBO czy chorobę Leśniowskiego-Crohna, którym towarzyszą biegunki, zmniejszające potencjalnie wchłanianie tabletki. W takich przypadkach plastry są znacznie lepszym i bezpieczniejszym rozwiązaniem.

Czy plastry antykoncepcyjne nadal są innowacją?

Plastry hormonalne zostały wprowadzone na rynek Unii Europejskiej już blisko 20 lat temu. To tylko potwierdza wartość tego rodzaju antykoncepcji. Mamy bowiem aż 20 lat doświadczenia w jej stosowaniu, ocenie bezpieczeństwa i skuteczności. Dziś wiemy, że to metoda, na której można polegać. Ponadto, nadal jest uważana za jedną z najłatwiejszych. Równie wygodne są krążki dopochwowe (działają na podobnej zasadzie), jednak są one rzadziej wybierane przez kobiety. Nie każdy jest bowiem przekonany do stosowania tej metody antykoncepcji. Z czym to jest związane? Krążki mogą prowadzić do infekcji pochwy lub wiązać się z dyskomfortem podczas stosunków seksualnych zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.

Dla kogo antykoncepcyjne plastry są najlepsze?

Plastry działają tak samo, jak tabletki antykoncepcyjne hamują owulację. Jednak są one zdecydowanie łatwiejsze w stosowaniu, więc poleca się je zwłaszcza młodym kobietom. Szacuje się, że aż 10-30% kobiet zapomina zażyć nawet do trzech tabletek w trakcie jednego cyklu! Tym samym zwiększa się ryzyko zajścia w ciążę. Plastry dają większą swobodę – nie trzeba o nich codziennie pamiętać. Wystarczy zmienić plaster raz w tygodniu. Jeżeli zdarzy się jednak, że o tym zapomnisz – margines bezpieczeństwa wynosi nawet do 48 godzin. Jeżeli w ciągu tego czasu przykleisz nowy plaster, działanie antykoncepcyjne powinno być utrzymane. Przy tabletkach ten czas wynosi od 12 do 24 godzin.

Przeczytaj też: Co się stanie, jeśli zapomnimy wziąć tabletki?

Ryzyko popełnienia błędu podczas cotygodniowej zmiany plastra jest mniejsze niż w czasie stosowania doustnej antykoncepcji. Długi czas na zmianę plastra jest ważny, szczególnie jeśli często podróżujesz i często zmieniasz strefy czasowe. Z kolei, jeśli zazwyczaj przyjmujesz tabletkę wieczorem, a na wakacjach godzina przyjęcia tabletki może przesunąć się np. na środek nocy, wtedy łatwo jest pominąć dawkę. Antykoncepcja w formie plastra eliminuje tego typu problemy.

Plastry antykoncepcyjne – jak stosować?

Antykoncepcja transdermalna powinna być przyjmowania w trzytygodniowym schemacie.

1. Pierwszy plaster przyklejasz pierwszego dnia miesiączki, przykładowo – w poniedziałek.
2. Po kolejnych siedmiu dniach zdejmujesz drugi plaster i naklejasz trzeci, ostatni – będzie to również poniedziałek.
3. Po siedmiu dniach zdejmujesz plaster i przyklejasz nowy – powinnaś to zrobić w kolejny poniedziałek.

Łatwe do zapamiętania, prawda? Jeśli nakleisz plaster w jeden z dni z tygodnia, zmiana również nastąpi w takim dniu. Gdy miną trzy tygodnie, odklejasz już tylko ostatni plaster i robisz tydzień przerwy. W tym okresie powinna pojawić się miesiączka. Po tygodniu – w ustalonym wcześniej dniu, czyli np. w kolejny poniedziałek – przyklejasz plaster z nowego opakowania.

Przeczytaj też: Antykoncepcja nie szkodzi płodności

Jak i gdzie przyklejać plaster antykoncepcyjny?

Plastry odznaczają się dobrym przyleganiem – do ich odklejania dochodzi bardzo rzadko, najczęściej w pierwszym cyklu stosowana, kiedy nie są zachowane wszystkie zasady prawidłowej aplikacji. Mogą być z powodzeniem używane w różnych sytuacjach – także przy ekspozycji na wysoką temperaturę, zmienną wilgotność powietrza, wysiłek fizyczny czy zimną wodę, a także w saunie czy jacuzzi.

Do jakich zasad warto się stosować, jeśli chcesz zadbać o jak najlepsze przyleganie plastra?

1. Plaster należy nakleić na czystą, suchą, nieowłosioną i nieuszkodzoną zdrową skórę w okolicy pośladków, brzucha, górnej zewnętrznej części ramienia lub górnej części tułowia.
2. Na obszarach, na których naklejasz lub będziesz naklejać w najbliższym czasie plaster, nie stosuj produktów do makijażu, kremów, olejków, pudrów ani żadnych innych środków kosmetycznych lub leków działających miejscowo.
3. Przyklejaj plaster w miejscach, w których ciasna odzież nie będzie o niego ocierała.
4. Za każdym razem przyklejaj plaster w innym miejscu. Dzięki temu zmniejszysz ryzyko podrażnienia skóry.
5. Po naklejeniu mocno przyciśnij plaster ciepłą dłonią przez 10 sekund, a następnie upewnij się, że brzegi plastra mocno przylegają do skóry.

Co zrobić, gdy plaster antykoncepcyjny częściowo lub całkowicie odkleił się ?

W takiej sytuacji przede wszystkim postaraj się nie panikować. Dalsze postępowanie będzie zależało od czasu, który upłynął od momentu, gdy plaster się odkleił. Jeżeli od tej chwili nie minęła jeszcze doba (do 24 godzin), natychmiast dociśnij obecny plaster w tym samym miejscu lub zastosuj nowy. W tej sytuacji nie musisz stosować dodatkowej metody antykoncepcji – plaster nie utracił działania antykoncepcyjnego. Gdy nie chce się on dokleić, koniecznie weź nowy plaster z opakowania. Nie próbuj podtrzymywać go zwykłymi plastrami opatrunkowymi, bandażem itp. Kolejny plaster będziesz naklejać jak zwykle w dniu zmiany plastra – cykl jego działania nie został bowiem przerwany.

Jeśli jednak plaster pozostaje odklejony przez okres dłuższy niż doba (czyli przez 24 godziny lub dłużej) albo po prostu nie wiesz, kiedy do tego doszło i ile minęło czasu, wówczas może się zdarzyć, że efekt antykoncepcyjny się nie utrzyma W takim przypadku odklej stary plaster całkowicie i natychmiast naklej nowy. W ten sposób rozpoczynasz nowy cykl stosowania plastra – to jego nowy „dzień pierwszy” i nowy „dzień zmiany plastra”. Jednocześnie przez pierwsze 7 dni od tego momentu używaj dodatkowej niehormonalnej antykoncepcji.

Przeczytaj też: Czy tabletki antykoncepcyjne wpływają na libido?

Przeciwwskazania do naklejania plastrów są takie same jak w przypadku hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych. Nie należy ich stosować m.in. u kobiet:

• u których występują czynniki zwiększające ryzyko chorób zakrzepowo-zatorowych, np. palenie papierosów, szczególnie po 35. roku życia, otyłość (wskaźnik masy ciała BMI powyżej 30 kg/m2), predyspozycje genetyczne,
• u których obecnie występuje lub kiedykolwiek występował zakrzep krwi w naczyniach żylnych nóg (zakrzepica żył głębokich), zakrzep w płucach (zatorowość płucna) lub w innych organach, w przypadku rozległego zabiegu chirurgicznego wymagającego długotrwałego unieruchomienia,
• u których występuje ciężka cukrzyca z uszkodzeniami naczyń krwionośnych,
• które mają zaburzenia wpływające na krzepliwość krwi, np. trombofilię,
• które cierpią na rodzaj migreny nazywany „migreną z aurą”,
• u których występuje bardzo wysokie ciśnienie tętnicze krwi,
• u których występują niewyjaśnione krwawienia z pochwy,
• u których wystąpiły kiedykolwiek nowotwory wątroby lub jakiekolwiek schorzenia wątroby z powodu których nie działa ona prawidłowo,
• u których wystąpiły kiedykolwiek nowotwory piersi, trzonu macicy, szyjki macicy lub pochwy,
• u których występuje uczulenie na norelgestromin, etynyloestradiol lub którykolwiek z pozostałych składników plastra,
• które chorują na WZW C i przyjmują leki zawierające ombitaswir/parytaprewir/rytonawir, dasabuwir, glekaprewir/pibrentaswir lub sofosbuwir/welpataswir/woksylaprewir,
• z bardzo wysokim stężeniem tłuszczu we krwi (cholesterolu lub trójglicerydów),
• cierpiących na chorobę nazywaną hiperhomocysteinemią,
• które przeszły zawał serca lub udar,
• które chorują (lub chorowały w przeszłości) na dusznicę bolesną (choroba, która powoduje silny ból w klatce piersiowej i może być pierwszym objawem zawału serca) lub przemijający napad niedokrwienny (przemijające objawy udaru).

Kompletną listę przeciwwskazań można znaleźć w ulotce dołączonej do plastrów.

Jeśli podczas stosowania plastrów antykoncepcyjnych wystąpi którekolwiek z wyżej wymienionych zaburzeń/stanów chorobowych należy natychmiast przerwać ich stosowanie.

Plastrów nie rekomenduje się też kobietom, których masa ciała przekracza 90 kg ponieważ skuteczność antykoncepcyjna może być zmniejszona.

Przeczytaj też: Kiedy warto zmienić antykoncepcję?

Plastry antykoncepcyjne a antybiotykoterapia – co warto o tym wiedzieć?

Antybiotyki mogą obniżać skuteczność antykoncepcji w tabletkach, zaburzając skład flory bakteryjnej w jelitach która odgrywa znaczną rolę w procesie wchłaniania hormonów. Jest tak np. w przypadku tetracyklin stosowanych przez młode kobiety w celu leczenia trądziku. Nie dotyczy to jednak plastrów! Istnieją antybiotyki obniżające skuteczność wszystkich hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Dzieje się tak poprzez pobudzenie działania izoenzymów cytochromu P450 metabolizującego (przetwarzającego) estrogeny i progestagen w wątrobie, co przekłada się na szybszy rozkład tych hormonów i osłabienie działania antykoncepcyjnego plastra. Są to jednak rzadko stosowane antybiotyki przeciwgruźlicze.

Przeczytaj też: Pierwsza kontrola ginekologiczna