Leczenie zespołu stopy cukrzycowej obejmuje wiele elementów i wymaga systematyczności i dyscypliny. Część z nich realizowana jest w poradniach stopy cukrzycowej, ale wykonywanie pozostałych zależy już od samego pacjenta i odbywa się w domu, np. natłuszczanie, zmiana opatrunków czy korzystanie z odpowiedniego obuwia.

Prawdopodobieństwo wystąpienia owrzodzenia w ciągu całego życia osób chorych na cukrzycę wynosi od 12 do 25%, a ryzyko amputacji jest 30, a nawet 40 razy wyższe niż u osób, które nie doświadczyły cukrzycy. Infekcje związane z zespołem stopy cukrzycowej są najczęstszą przyczyną leczenia szpitalnego związanego z cukrzycą – mówi prof. dr hab. n. med. Waldemar Karnafel, diabetolog, kierownik Katedry i Kliniki Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspert programu Zdrowa ONA.
Leczenie zespołu stopy cukrzycowej obejmuje:
  • Wyrównanie metaboliczne cukrzycy, czyli wyrównanie poziomu cukru we krwi oraz innych parametrów wyrównania metabolicznego ważnych w cukrzycy jak poziom cholesterolu, triglicerydów, ciśnienia tętniczego, utrzymania optymalnej masy ciała itp. W większości przypadków w tym celu stosowana jest insulinoterapia. Zdarza się jednak w wyjątkowych sytuacjach, że pacjent otrzymuje doustne leki hipoglikemizujące.
  • Zastosowanie antybiotyków. Mogą być doustne lub dożylne. W niektórych przypadkach stosuje się antybiotyki miejscowe w postaci gąbki kolagenowej nasączonej gentamycyną. Rodzaj i czas stosowania leku zależy od nasilenia infekcji.
  • Zabiegi chirurgiczne polegające na usuwaniu większych powierzchni tkanek martwiczych oraz zabiegi podiatryczne czyli usuwanie tkanek martwiczych w zakresie dostępnym pielęgniarkom zabiegowym (tkanki martwicze w obrębie skóry i tkanki podskórnej) oraz zabiegi związane ze zmianą opatrunków i pielęgnacją skóry.
  • Zabiegi chirurgii naczyniowej i wewnątrznaczyniowej w przypadku niedokrwienia tętnic kończyn dolnych.
  • Odciążenie stopy. Jest to szczególnie ważne w przypadku neuropatii czuciowo-ruchowej i może polegać na:
    • Dobraniu butów odciążających miejsce objęte owrzodzeniem (but z odciążeniem przodostopia lub tyłostopia, but pneumatyczny, but gipsowy), ponadto kule łokciowe i/lub wózek inwalidzki.
    • Dopasowaniu butów wyrównawczych na zdrową stopę
    • Dopasowaniu wkładek terapeutycznych
  • Edukację pacjenta i rodziny w zakresie pielęgnacji rany i zapobiegania powstawaniu owrzodzeń. Opatrunek powinien być zmieniany zgodnie z zaleceniem lekarza prowadzącego i pielęgniarki podiatrycznej.
Ostatecznym krokiem w leczeniu zespołu stopy cukrzycowej jest amputacja (mała bądź duża). Najczęściej podejmuje się ją wtedy, kiedy jest zagrożenie życia z powodu stanu zapalnego lub rozległej martwicy.
Z doświadczenia wiem, że ostateczny efekt leczenia zależy w bardzo dużym stopniu od samego pacjenta. Zdarza się, że mimo skierowania na amputację, dzięki odpowiedniemu leczeniu, w tym poprawa samokontroli i wyrównania cukrzycy oraz pomocy rodziny w wykonywaniu codziennych czynności pielęgnacyjnych, udaje się uratować stopę – mówi dr n. med. Beata Mrozikiewicz-Rakowska z Katedry i Kliniki Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspert programu Zdrowa ONA.