Jak poziom testosteronu u mężczyzn wpływa na ciało i umysł?

Testosteron to kluczowy hormon, który odgrywa istotną rolę w zdrowiu mężczyzn. Jego wpływ na ciało i umysł jest znacznie szerszy, niż można by przypuszczać. Od kształtowania męskiej sylwetki, przez regulację nastroju, aż po wpływ na libido – testosteron jest nieodłącznym elementem męskiego zdrowia. Jednakże, zarówno jego nadmiar, jak i niedobór mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, a jak wynika z badania „Zrozumieć męskość. Rzeczywistość polskiego mężczyzny” tylko 8% mężczyzn zbadało kiedykolwiek jego poziom. O komentarz poprosiliśmy jedyną w Polsce lekarkę zajmującą się medycyną męską i jako jedyna posiada międzynarodowy certyfikat „Lekarza od Zdrowia Mężczyzn” (Männerärztin CMI) – Ewę Kempisty – Jeznach, która napisała na temat testosteronu dwie książki.

Wpływ testosteronu na zdrowie fizyczne

Testosteron wpływa na wiele aspektów fizycznych u mężczyzn, począwszy od rozwoju mięśni i kości, aż po dystrybucję tkanki tłuszczowej. Wysoki poziom testosteronu sprzyja wzrostowi masy mięśniowej i gęstości kości, co jest szczególnie ważne w zapobieganiu osteoporozie. Ponadto, odpowiednia ilość tego hormonu pomaga w utrzymaniu niskiego poziomu tkanki tłuszczowej, co z kolei zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2.

Niedobór testosteronu, zwany hipogonadyzmem, może prowadzić do osłabienia mięśni, zwiększonego odkładania się tłuszczu, a także do zmniejszenia gęstości kości, co zwiększa ryzyko złamań. Mężczyźni z niskim poziomem testosteronu często doświadczają chronicznego zmęczenia, obniżonej wytrzymałości i ogólnego osłabienia fizycznego.

Wpływ testosteronu na zdrowie psychiczne

Testosteron odgrywa również kluczową rolę w funkcjonowaniu umysłu. Wpływa na nastrój, poziom energii, zdolności kognitywne oraz libido. Optymalny poziom testosteronu może poprawiać samopoczucie, zwiększać motywację, koncentrację oraz pewność siebie. Mężczyźni z odpowiednim poziomem tego hormonu często wykazują większą determinację i wytrwałość w dążeniu do celów.

Z kolei niedobór testosteronu może prowadzić do problemów psychicznych, takich jak depresja, lęki, drażliwość oraz problemy z pamięcią. Często obserwowany jest również spadek libido, co negatywnie wpływa na jakość życia intymnego. Z kolei zbyt wysoki poziom testosteronu, choć rzadziej spotykany, może prowadzić do impulsywności oraz skłonności do ryzykownych zachowań.

Jak rozpoznać objawy niedoboru testosteronu?

Objawy niedoboru testosteronu mogą być subtelne i rozwijać się stopniowo, dlatego wielu mężczyzn ignoruje pierwsze symptomy. Do najczęstszych objawów niedoboru testosteronu należą:

Zmniejszenie libido i zaburzenia erekcji.
Zmęczenie i brak energii.
Utrata masy mięśniowej i zwiększenie tkanki tłuszczowej.
Obniżony nastrój, drażliwość, depresja.
Problemy z pamięcią i koncentracją.
Zmniejszenie gęstości kości.

Pierwszy objaw to zmęczenie mężczyzny, który wraca po pracy, na nic nie ma ochoty, unika życia towarzyskiego. Drugi: nabiera wagi, szczególnie w takich “kobiecych miejscach”: biodra, brzuszek, twarz się zaczyna robić okrągła. Trzy: unika łóżka, następuje spadek libido. Pobolewania stawów, niechęć do uprawiania sportu. W takiej sytuacji od razu trzeba wykonać badania.

dr Ewa Kempisty – Jeznach

Co obniża testosteron?

Niski poziom testosteronu może być wynikiem różnych czynników, w tym hormonalnych, dietetycznych i stylu życia. Dwa kluczowe hormony, które mają znaczący wpływ na poziom testosteronu, to kortyzol i prolaktyna – czyli hormony stresu. Stres – zarówno ten przewlekły, jak i ten emocjonalny – są dla testosteronu zabójcze.

Jak działają hormony stresu na testosteron?

Kortyzol – hormon stresu, który w nadmiarze może prowadzić do obniżenia poziomu testosteronu. Wysoki poziom kortyzolu może hamować wydzielanie testosteronu przez jądra, co skutkuje zmniejszeniem libido, siły mięśniowej oraz ogólnego samopoczucia. Długotrwały stres, który prowadzi do chronicznego wzrostu kortyzolu, jest szczególnie szkodliwy dla równowagi hormonalnej.
Prolaktyna – wysoki poziom prolaktyny, hormonu odpowiedzialnego głównie za stres emocjonalny, ale też laktację, również negatywnie wpływa na produkcję testosteronu. Prolaktyna może hamować wydzielanie hormonu luteinizującego (LH), który jest kluczowy dla stymulacji produkcji testosteronu w jądrach. Zwiększone stężenie prolaktyny może prowadzić do objawów hipogonadyzmu, takich jak obniżone libido i problemy z erekcją.

Jak podnieść poziom testosteronu?

Dr Kempisty – Jeznach opracowała swoją własną metodę wspierania testosteronu, którą nazywa „5S” (piąte „S” to powód – czyli stres), pani doktor czasem wymienia też szóste „S”, czyli środowisko, jako powód spadku testosteronu:

“S” jak Sen: Odpowiednia ilość snu jest kluczowa dla regeneracji organizmu i produkcji hormonów, w tym testosteronu. Niedobór snu może prowadzić do obniżenia poziomu tego hormonu.
“S” jak Sport: Regularna aktywność fizyczna wspomaga produkcję testosteronu. Ważne jest, aby ćwiczenia były zrównoważone, ponieważ nadmierny wysiłek może przynieść odwrotny skutek.
“S” jak Seks: Aktywność seksualna również wpływa na poziom testosteronu. Regularne życie seksualne może pomóc w utrzymaniu zdrowego poziomu tego hormonu.
“S” jak Sposób odżywiania: Dieta powinna być zróżnicowana i bogata w składniki wspierające produkcję testosteronu. Zaleca się spożywanie ryb, chudego czerwonego mięsa, jaj, białych serów oraz warzyw. Suplementy diety, takie jak L-Arginina, Cynk, Selen i witamina D3, mogą również wspierać produkcję testosteronu

I oczywiście przede wszystkim metody obniżania stresu – głównego przeciwnika testosteronu. Techniki medytacyjne, oddechowe, ale też kontakt z przyrodą i …hobby! A także możliwość wygadania się przed męskim przyjacielem – to wszystko według pani doktor jest kluczowe.

Jak rozpoznać zbyt wysoki testosteron?

Zbyt wysoki poziom testosteronu, choć rzadziej spotykany, również może powodować różnorodne problemy zdrowotne, takie jak:

Skłonność do ryzykownych zachowań.
Trądzik i przetłuszczająca się skóra.
Zaburzenia snu.
Wzrost liczby czerwonych krwinek, co zwiększa ryzyko zakrzepów.
Powiększenie prostaty.

Twierdzi się, że testosteron nie jest tak jak często myślimy hormonem agresji. Testosteron jest hormonem opiekuńczym: taki mężczyzna robi się agresywny, jeżeli go zaczepimy i zdenerwujemy. Tu chodzi o funkcję, którą pełnił jeszcze tysiące lat temu – ewolucyjnie – o obronę rodziny, obronę stada. Pomyślmy o lwie. Testosteron jest jak lew. On nie używa swojej siły, gdy nie musi, bo nie musi niczego demonstrować. Agresja testosteronowa jest agresją sprowokowaną.

Jeśli chodzi o za wysoki testosteron – nie mówimy tu o tych, którzy suplementują ze względu na siłownię, tylko, że pacjent robi badania i okazuje się, że ma np. od urodzenia wyższe niż przeciętne poziomy. To nie musi oznaczać, nawet tego, że on będzie “tygrys na kobiety” – być może tak po prostu ma. To wynika też z tego jak my oznaczamy normy – badamy tysiąc mężczyzn, robimy krzywą Gaussa, bierzmy setkę ze środka – mamy normę. Będą więc i ci, którzy będą mieli niski poziom testosteronu i będą żyli doskonale, bo są ewolucyjnie do tego przystosowani, być może mężczyźni z ich rodziny zawsze tak mieli. I będą ci, którzy będą mieli wysoki poziom testosteronu i też będą dobrze funkcjonować. Ale też zdarzały mi się przypadki mężczyzn z wysokim poziomem testosteronu – takiego naturalnego – którzy wykazywali bardzo duże zapotrzebowanie seksualne.

Dr Ewa Kempisty – Jeznach tak komentuje kwestię za wysokiego testosteronu

Metody leczenia i suplementacji testosteronu

Leczenie niedoboru testosteronu najczęściej opiera się na “terapii zastępczej testosteronem” (TRT), która może przyjmować różne formy – od zastrzyków, przez plastry, aż po żele aplikowane na skórę. Terapia ta jest skuteczna w przywracaniu prawidłowego poziomu testosteronu, co z kolei poprawia zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne pacjenta. Ważne jest, aby terapia była prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza, ponieważ niewłaściwe dawki mogą prowadzić do poważnych skutków ubocznych.

Dostępne metody leczenia niedoboru testosteronu zależą od wieku i od preferencji – to bardzo indywidualna rzecz. Jeżeli pacjent jest młody i nie ma dzieci, należy pamiętać, że podanie mu testosteronu zabije jego plemniki i resztki testosteronu, DLACZEGO? – niestety niektórzy sami to sobie robią w niekontrolowany sposób, np. żeby wzmocnić “działanie siłowni”.

Najlepiej jest nie tyle korzystać z prostych rozwiązań, lecz prowokować jądra do własnej produkcji testosteronu. My – lekarze – to potrafimy już dzisiaj robić: i suplementacją, i lekami. Czyli staramy się wykrzesać z jąder własny testosteron. Jeżeli ktoś ma trójkę dzieci, ma lat czterdzieści plus, i czuje wyraźnie, że nie zamierza się już więcej rozmnażać to możemy zastosować hormonalną terapię zastępczą. Ona może być w różnych formach: maści, zastrzyków.

Trzeba oczywiście zabijać wrogów testosteronu. Zmienić styl życia. Tymczasem to jest kompleksowe i bardzo indywidualne leczenie. Nie możemy powiedzieć, że jest jeden schemat dla każdego mężczyzny.

Dr Ewa Kempisty – Jeznach

Czy suplementy diety pomagają w otrzymaniu odpowiednich poziomów testosteronu?

Absolutnie. Zbadane jest, że będą to witaminy D3, sód, potas, magnez, B12, cynk i selen są niezwykle ważne dla mężczyzny do budowy testosteronu. Wiemy, że służą mężczyznom antyoksydanty, witamina E, wysokodawkowana witamina C, koenzym Q 10. Również wiemy, że preparaty, które wpływają na stan naczyń są oczywiście świetne na potencję- a więc B1, B6, B12, B3, B4, kwas foliowy. Wiemy też, że przydatne są aminokwasy, z których tak zwane prekursory testosteronu to cysteina, tyrozyna, czy L-arginina. Trzeba tę paletę omówić z lekarzem, dobrać to, co nam jest potrzebne.

dr Kempisty – Jeznach

Jak (i czy) obniżyć poziom testosteronu?

W niektórych przypadkach konieczne może być obniżenie poziomu testosteronu, zwłaszcza gdy jego nadmiar prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. W takich sytuacjach lekarz może zalecić zmiany w diecie, unikanie suplementów mogących wpłynąć na zwiększenie poziomu testosteronu, a w skrajnych przypadkach – zastosowanie leków obniżających poziom tego hormonu.

Wysoki testosteron powoduje dużą pewność siebie, ochotę na seks, może się też objawiać dużą stanowczością, pewnością siebie, decydowaniem o sobie bez oglądania się na innych – co może być irytujące w dzisiejszym świecie. Ale my – lekarze – nie obniżamy wysokiego testosteronu, bo trudno jest obniżać mężczyźnie jego własny hormon. Raczej rekomendujemy, żeby ci mężczyźni korzystali z wielu technik wyciszania się i zajęciowej terapii. Oni muszą się czymś zajmować. Mieć hobby, żeby ten testosteron mógł w jakiś sposób wykorzystać Muszą tę siłę jakoś wyżyć.

Dr Ewa Kempisty – Jeznach tak to komentuje

Poziom testosteronu ma ogromny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne mężczyzn. Zarówno jego niedobór, jak i nadmiar mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Wczesne rozpoznanie objawów i odpowiednie leczenie są kluczowe dla utrzymania dobrego samopoczucia i zdrowia. Regularne badania, zdrowy styl życia oraz, w razie potrzeby, konsultacja z lekarzem mogą pomóc w utrzymaniu optymalnego poziomu tego ważnego hormonu.