Najbardziej kobiecy organ? Tarczyca!

Wywiad „Najbardziej kobiecy organ? Tarczyca!” autoryzowany przez dr. n.med. Tadeusza Oleszczuka, ginekologa, holistę.

Planujesz antykoncepcję? Zbadaj tarczycę. Od jej kondycji zależy więcej niż nam się wydaje, mówi dr n. med. Tadeusz Oleszczuk, lekarz ginekolog, holista.

Panie Doktorze, czemu tarczyca jest taka ważna? Jest mała, niepozorna, zwykle nawet bada się ją dość pobieżnie.

Tarczyca to największy gruczoł wydzielania wewnętrznego. Produkowane przez nią hormony mają wpływ niemal na wszystkie narządy, w tym mózg. Bardzo często za pogorszeniem się samopoczucia – apatią, przewlekłym zmęczeniem, zaburzeniami emocjonalnymi, nawet stanami depresyjnymi – stoi właśnie dysfunkcyjna, np. niedoczynna, tarczyca. Ale samopoczucie to nie wszystko. Zaburzenia pracy tarczycy (najczęściej jej zapalenie przebiegające z niedoczynnością) często towarzyszą zespołowi policystycznych jajników (PCOS), gdzie dochodzi do wzrostu poziomu testosteronu czy zaburzeń regularnego miesiączkowania i braku owulacji. Często też równocześnie dochodzi do nadmiernych wyrzutów prolaktyny, spadku SHBG (białek wiążących hormony płciowe), a to wszystko ma wpływ na zaburzenia endokrynologiczne i metaboliczne. Niesprawna tarczyca to wstęp do naprawdę wielu chorób, w tym zaburzeń immunologicznych, cukrzycy typu 2, chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów. Ale przede wszystkim przez nią może pojawić się cały arsenał problemów ginekologicznych.

Skąd dokładnie biorą się te zaburzenia i problemy ginekologiczne? Jak się łączą tarczyca i kłopoty kobiece? Jaki związek mają problemy kobiece z tarczycą?

Tarczyca jest ważnym graczem osi przysadka-tarczyca-jajniki. Hormony tarczycy wpływają na regulację cyklu miesiączkowego czy na syntezę hormonów płciowych. A i to nie wszystko. Tarczyca ma wpływ na pracę wątroby, która zajmuje się „sprzątaniem” hormonów, w tym estrogenów, i jeśli wątroba gorzej pracuje, to metabolizm hormonów płciowych przyspiesza. Znany jest też mechanizm zwrotny: gdy w organizmie pojawia się nadmiar estrogenów, to mogą pośrednio wpływać na pracę tarczycy. Przy nadmiarze estrogenów i niskim poziomie progesteronu możemy się spodziewać jej niedoczynności i wszelkich kłopotów, które z niej wynikają.

Co dla nas, kobiet oznacza ten wpływ hormonów tarczycy na nasze zdrowie?

Oznacza to, że na tarczycę warto chuchać i dmuchać. Trzeba sprawdzać jej stan, nie tylko gdy pogarsza się samopoczucie, wypadają włosy czy trudno schudnąć. Warto raz na jakiś czas jej się przyjrzeć, ale robiąc nie samo badanie krwi, ale też USG. Według moich szacunków zaledwie co druga dziewczyna miała je kiedykolwiek wykonane! A przecież dopiero USG pokazuje, w jakim stanie jest narząd. Jakiej jest wielkości, czy nie ma na nim zmian niejednorodnej echogeniczności, unaczynień, mikrozwapnień, cech zapalenia czy guzków. Nawet u 4 proc. populacji pojawić się może rak tarczycy, na szczęście wcześnie wykryty dobrze rokuje. Badanie z krwi owszem, pokazuje, ile tarczyca wyrzuca hormonów – ale pokazuje tylko to i tylko w momencie badania. Gdy mamy zapalenie, wynik już następnego dnia może być zupełnie inny.

Byłyśmy u lekarza, mamy zbadaną tarczycę, okazuje się, że jest w nie najlepszym stanie…

Według moich obserwacji nawet połowa kobiet ma ją w nie najlepszym stanie! Stosunkowo najmniej choruje dziewczyn 20, 30-letnich. Z wiekiem jednak, w związku z kumulowaniem się wpływu niekorzystnych czynników, pogarsza się obraz tarczycy. Kłopot ma naprawdę duża część dojrzałej populacji. Sporo kobiet nie wie, że ma „tykającą bombę” w szyi. Jak pokazuje życie: dowie się przypadkiem.

Co wtedy? Jak się ratuje źle pracującą tarczycę

Diagnozuje się, robiąc badanie USG oraz z krwi, i leczy się ją. Ale leki to nie wszystko. W przypadku uszkodzonej tarczycy ogromnie ważne jest nienarażanie jej na kontakt z zanieczyszczeniami, które docierają do niej z różnych stron. Mówienie o tym gruczole, że to motyl, ma swoje uzasadnienie, bo przypomina go nie tylko kształtem, ale i delikatnością. Tarczyca jest czuła na toksyny pochodzące ze spalin, papierosów, oprysków, chemii domowej, ale najbardziej dokuczają jej trucizny pochodzące z jedzenia. Źle znosi pozostałości pestycydów w warzywach, szkodzi jej obecność hormonów i antybiotyków w mięsie, ale choruje też od takich wynalazków jak konserwanty, sztuczne barwniki czy tłuszcze trans i syrop glukozowo-fruktozowy.

Jak zatem tej naszej delikatnej tarczycy możemy pomóc?

Mając kłopoty z tarczycą, naprawdę warto przejść na żywienie naturalne, nieprzetworzone, najlepiej ekologiczne. I to nie wszystko. Nierzadko źle na pracę tarczycy wpływa też kazeina i gluten. Warto to sprawdzić we własnym zakresie, odstawiając na 3 tygodnie całkowicie nabiał, pszenicę, a także jajka i obserwując organizm. Chcąc poprawić stan tarczycy, dobrze też popracować nad zmniejszeniem ilości plastiku w otoczeniu oraz nad niwelowaniem stresu. Nie da się go usunąć z życia, ale zapanować nad nim – owszem. Pomoże w tym sport, medytacje, joga, hobby, nauka oddychania. Jest w czym wybierać.

Przy kłopotach z tarczycą wypadałoby uważać także na przyjmowane leki. Co, jeśli mamy w planach antykoncepcję hormonalną?

Jeszcze niedawno odpowiedziałbym: proszę oszacować bilans zysków i strat, bo każdy lek obciąża organizm, ale też każdy daje wymierne korzyści. Na szczęście dziś już są tabletki antykoncepcje niemal niewyczuwalne dla tarczycy, praktycznie bez wpływu na pracę układu metabolicznego. Pokazują to badania Christine Kippling¹ z zeszłego roku: połączenie estetrolu – nowego, niedawno opracowanego estrogenu – i drospirenonu ma śladowy wpływ na pracę układu endokrynnego. To jest bardzo dobra wiadomość dla dziewczyn z niedoczynnością czy zapaleniami, które chcą stosować antykoncepcję. Taka antykoncepcja jest dla nich o wiele bardziej bezpieczna niż tradycyjna, oparta na etynyloestradiolu i levonorgestrelu.

Czytam w internecie, że estetrol to estrogen występujący w naturze. Nigdy o nim nie słyszałam, mówi się głównie o estronie, estriolu i estradiolu. Nagle okazuje się, że estrogeny mają jeszcze jednego brata, E4.

Estetrol to stosunkowo nowy składnik, jeśli chodzi o wykorzystywanie go w celach leczniczych. Jest znany, choć rzadki, bo wytwarzany jest jedynie w wątrobie płodu podczas ciąży. Dotychczasowe wyniki badań klinicznych nad jego odpowiednikiem pozwalają myśleć o nim z zainteresowaniem, bo ma wysoki profil bezpieczeństwa. Minimalnie wpływa na hemostazę, czynniki krzepnięcia, inhibitory krzepnięcia, angiotensynogen, fibrynolizę, triglicerydy i cholesterol.

Panie Doktorze, na co jeszcze zwracać uwagę w antykoncepcji w kontekście chorej tarczycy?

Do znudzenia będę powtarzał: na regularne badania. Bardzo często jest tak, że kobieta zaczyna przyjmować tabletki – w ramach antykoncepcji, ale i HTZ – i czuje się dobrze, bo uważa, że hormony o nią dbają. Tak dbają, że nie docierają do niej sygnały, że tarczyca może być w gorszej formie. Latami może nie zdawać sobie z tego sprawy. A – patrz punkt pierwszy – tarczyca to nasz największy gruczoł wydzielania wewnętrznego. Może nieźle nabroić.

Człowiek jest całością, a wzajemne powiązania pomiędzy działaniami różnych hormonów są jak sieć. Jeśli pociągniemy za jeden sznurek, szarpnięcie możemy odczuć w zaskakująco odległym miejscu. Warto o tym pamiętać.

Zapoznaj się z pozostałymi artykułami na portalu: https://zdrowa-ona.pl/dla-mediow/ginekologia-media/niezbedny-dla-dziecka-potrzebny-dla-mamy/

„Zdrowa Ona” to portal dla kobiet stworzony przez firmę Gedeon Richter, która od lat angażuje się w działania mające na celu zwiększanie świadomości na temat kobiecego zdrowia oraz poprawy jakości ich życia. Portal o zdrowiu to przede wszystkim przystępnie podana wiedza medyczna i porady dotyczące dbania o kobiece zdrowie. Kontent zbudowany jest w oparciu o rzetelne artykuły z obszaru m.in. ginekologii (antykoncepcja, ciąża, mięśniaki macicy), kardiologii (nadciśnienie) czy psychiatrii (schizofrenia).