Menopauza pojawia się u kobiet zazwyczaj około 50 roku życia, są jednak sytuacje, w których pojawia się wcześniej. Jedną z nich jest przedwczesne wygasanie funkcji jajnika. Jak rozpoznać to schorzenie oraz jak sobie z nim poradzić? Rozmawiamy o tym z ekspertem programu „Zdrowa ONA”, ginekolog, seksuolog prof. dr n. med. Violettą Skrzypulec-Plintą. Czy wygaśnięcie czynności jajników jest ono tożsame z menopauzą? O przedwczesnym wygaśnięciu czynności jajników (POF), można mówić jeśli zaszło ono u kobiety przed 40 rokiem życia. W skrajnych przypadkach może nastąpić nawet u bardzo młodych kobiet, które nie skończyły 20 lat. Proces ten niesie za sobą podobne konsekwencje do klimakterium, dlatego jest często potocznie określany przedwczesną menopauzą. POF pojawia się nagle, a za pierwszy sygnał do jego diagnozy uznaje się brak krwawień miesiączkowych przez kolejne cztery miesiące oraz pojawienie się objawów wypadowych charakterystycznych dla menopauzy, np. gwałtownych uderzeń gorąca. Czy to znaczy, że brak miesiączki to powód do niepokoju? Brak kolejnego krwawienia miesiączkowego może być chwilową reakcją kobiecego organizmu na różne czynniki. Czasami na  regularność kobiecego cyklu może wpłynąć tylko zmiana strefy czasowej lub zbyt intensywny wysiłek fizyczny. Przyczyny zaprzestania miesiączkowania mogą być związane ze stylem życia, ale też różnymi schorzeniami, jak cukrzyca, nadczynność i niedoczynność tarczycy, czy nadwaga – BMI powyżej 35, lub niedowaga – BMI poniżej 18,5.  Jeżeli jednak kolejna miesiączka bardzo się opóźnia, należy udać się do ginekologa. Rozpoznanie przedwczesnego wygaśnięcia funkcji jajnika diagnozuje się na podstawie badań takich jak oznaczenie stężenia FSH, TSH, kontroli poziomu prolaktyny i hormonów tarczycy. Jakie przyczyny stoją za POF, czy mamy na nie wpływ? Raczej nie mamy wpływu na na tę chorobę. Często ma ona podłoże genetyczne, np. wrodzona wada gruczołów płciowych; autoimmunologiczne – kiedy to układ odpornościowy atakuje tkanki własnego organizmu, np. w schorzeniach takich jak: reumatoidalne zapalnie stawów, toczeń, miastenia czy choroby tarczycy. Może być także wynikiem radioterapii lub chemioterapii, stosowanej zwykle w leczeniu onkologicznym. Ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia, gdyż do czynników ryzyka można zaliczyć też np. długotrwałe odchudzanie się, a przede wszystkim palenie papierosów. Jakie konsekwencje POF niesie dla kobiecego organizmu? Konsekwencją wczesnego wygaśnięcia czynności jajników u kobiety jest niedobór estrogenów. Może on prowadzić do obniżenia gęstości kości – a zatem większej łamliwości i schorzeń takich jak osteoporoza czy osteopenia. Ponadto może być przyczyną zaburzeń metabolicznych, których następstwem są choroby układu krążenia: miażdżyca, hipercholesterolemia, a także zmiany w układzie moczowo-płciowym, takie jak suchość pochwy czy infekcje. Skutkiem przedwczesnego wygaśnięcia funkcji jajników jest obniżenie płodności. Zajście w ciąże w tym czasie jest niezwykle trudne jednak nie niemozliwe. U kobiet, które posiadają zachowaną macicę przy podawaniu estradiolu, w niektórych przypadkach pojawiają się także sporadyczne owulacje, które umożliwiają zajście w ciąże. Czy objawy POF leczy się podobnie jak objawy menopauzy? Kobietom cierpiącym na POF najczęściej podaje się hormonalną terapię menopauzalną (HTM), która łagodzi objawy wypadowe i negatywne konsekwencje spowodowane wygaśnięciem czynności jajnikówte same, które pojawiają się w przypadku menopauzy. Istnieją formy HTM znane od lat takie jak np. tabletki, ale także nowoczesne estrogenowe formy transdermalne, np. w formie spray’u o wysokim profilu bezpieczeństwa i wygodzie stosowania.  W przypadku kobiet z zachowaną macicą należy tę terapię wzmacniać dodatkowo progestagenami. Jak ważną rolę w przypadku POH odgrywa wsparcie psychologiczne?
Prof. dr n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta: Diagnoza przedwczesnej menopauzy jest trudna do zaakceptowania. Kobiety obwiniają siebie za ten stan rzeczy. Wspomniane  zaburzenia hormonalne i spowodowane nimi wahania nastroju można zniwelować przy pomocy HTM. Jednakże niezbędna może okazać się pomoc psychologiczna, która pomoże kobiecie zaakceptować nową rzeczywistość. Istotne w tym czasie dla kobiety jest wsparcie partnera i najbliższych, którzy powinni ją utwierdzić w przekonaniu, że jest tak samo atrakcyjną i niezwykłą osobą jak wcześniej.