Przedwczesna menopauza – przyczyny, leczenie i objawy

Przedwczesna menopauza a konsekwencje zdrowotne – przyczyny, leczenie i objawy

Menopauza zwykle pojawia się u kobiet około 50. roku życia, jednak zdarzają się przypadki, gdy występuje wcześniej. Jedną z takich sytuacji jest przedwczesne wygasanie funkcji jajników, znane jako przedwczesna menopauza. Jak rozpoznać to schorzenie? W jaki sposób sobie z nim radzić? W artykule znajdziesz informacje dotyczące przyczyn, objawów oraz metod leczenia przedwczesnej menopauzy.

Z tekstu dowiesz się:

co to przedwczesna menopauza,
jakie są najczęstsze objawy przedwczesnej menopauzy,
jakie są przyczyny przedwczesnej menopauzy,
jakie skutki niesie ze sobą wystąpienie przedwczesnej menopauzy,
jak wygląda leczenie przedwczesnej menopauzy.

Chcesz dowiedzieć się, czym jest przedwczesna menopauza, jakie są jej przyczyny, objawy i potencjalne metody leczenia? Zastanawiasz się, czy przedwczesna menopauza w wieku 30 lat jest możliwa? Odpowiedzi na wszystkie pytania udzieli dr n. med. Tadeusz Oleszczuk, ginekolog-położnik, specjalista z ponad 30-letnim doświadczeniem zdobytym m.in. w Centrum Onkologii w Warszawie.

Co to jest przedwczesna menopauza? Wyjaśniamy!

Przedwczesna menopauza, zwana także przedwczesnym wygaśnięciem czynności jajników to proces, który niesie za sobą podobne konsekwencje jak menopauza.

Przedwczesna menopauza – w jakim wieku może się pojawić?

dr n. med. Tadeusz Oleszczuk: Przedwczesna menopauza występuje zwykle wtedy, gdy kobieta doświadcza menopauzy przed ukończeniem 40. roku życia. Dla porównania typowa menopauza zazwyczaj występuje między 45. a 55. rokiem życia.

Przedwczesna menopauza – objawy, które mogą Ci towarzyszyć

Pierwszym sygnałem przedwczesnej menopauzy jest brak krwawień miesiączkowych przez kolejne cztery miesiące oraz pojawienie się objawów typowych dla menopauzy. Nie zawsze brak miesiączki jest powodem do niepokoju. Może być on chwilową reakcją organizmu na różne czynniki, takie jak zmiana strefy czasowej czy intensywny wysiłek fizyczny. Przyczyny zaprzestania miesiączkowania mogą być związane ze stylem życia, ale też różnymi schorzeniami, jak cukrzyca, nadczynność i niedoczynność tarczycy, czy nadwaga – BMI powyżej 35, lub niedowaga – BMI poniżej 18,5. Jeżeli jednak kolejna miesiączka bardzo się opóźnia, należy udać się do ginekologa.

Jakie są najczęstsze objawy typowe dla przedwczesnej menopauzy?

Tadeusz Oleszczuk, ginekolog-położnik: Objawy przedwczesnej menopauzy są podobne do tych, które występują podczas naturalnej menopauzy, chociaż mogą pojawiać się wcześniej niż zwykle.

Najczęstsze objawy przedwczesnej menopauzy obejmują:

Nieregularne miesiączki – zmiany w regularności cyklu są jednym z pierwszych sygnałów, które mogą wskazywać na przedwczesną menopauzę. Miesiączki mogą stać się nieregularne, rzadsze lub mogą całkowicie zaniknąć.
Uderzenia gorąca i nocne poty – nagłe uczucie ciepła w górnej części ciała, poty nocne, które mogą zakłócać sen.
Zmiany nastroju – wahania nastroju, drażliwość, a nawet objawy depresyjne mogą się nasilać.
Zmęczenie – ogólne uczucie zmęczenia i brak energii mogą być bardziej wyraźne.
Problemy ze snem – trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu.
Suchość pochwy – zmniejszenie produkcji estrogenów może prowadzić do suchości pochwy, co może być przyczyną dyskomfortu podczas stosunku seksualnego.
Zmniejszone libido – spadek zainteresowania seksem jest często wynikiem zmian hormonalnych.
Problemy z pamięcią i koncentracją – niektóre kobiety doświadczają trudności z koncentracją i zapamiętywaniem.
Bóle stawów i mięśni – bóle i sztywność w stawach i mięśniach mogą się nasilić.

Okazuje się, że 80% tych objawów można zniwelować, zmieniając dietę. Obserwuję takie poprawy u swoich pacjentek.

Chcesz dowiedzieć się więcej o schorzeniach, które dotykają kobiet? Sprawdź zakładkę ginekologia, gdzie znajdziesz merytoryczną wiedzę dotyczącą zdrowia intymnego.

Przedwczesna menopauza – przyczyny

Przyczyny wystąpienia przedwczesnej menopauzy mogą być różne, najczęściej są one zupełnie niezależne od nas. Bardzo często przedwczesna menopauza ma podłoże genetyczne i jest ona związana z wrodzoną wadą gruczołów płciowych. Ponadto schorzenie może mieć również podłoże autoimmunologiczne, wtedy zaś układ odpornościowy atakuje tkanki własnego organizmu, np. w schorzeniach takich jak reumatoidalne zapalnie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, miastenia czy choroby tarczycy jak – Hashimoto.

Przedwczesna menopauza może być także wynikiem radioterapii lub chemioterapii, stosowanej zwykle w leczeniu onkologicznym. Ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia, gdyż do czynników ryzyka zachorowalności można zaliczyć też długotrwałe odchudzanie się, a przede wszystkim palenie papierosów.

Jakie badania diagnostyczne należy wykonać, jeśli pacjentka podejrzewa u siebie przedwczesną menopauzę?

Tadeusz Oleszczuk: Jeśli podejrzewa się przedwczesną menopauzę, istnieje kilka badań diagnostycznych, które mogą pomóc potwierdzić diagnozę i ocenić stan zdrowia pacjentki. Oto niektóre z nich:

Badanie poziomu hormonów: FSH (hormon folikulotropowy) – wysoki poziom FSH może wskazywać na zmniejszoną funkcję jajników. Menopauza jest zwykle potwierdzona, gdy poziom FSH jest konsekwentnie podwyższony. Estradiol – niski poziom estradiolu jest kolejnym wskaźnikiem menopauzy, wskazującym na niską aktywność hormonalną jajników. LH (hormon luteinizujący) – poziom LH może również być badany, chociaż sam poziom LH nie jest tak decydujący, jak FSH.
Badania ogólne: Morfologia krwi – może być wykonana, aby wykluczyć inne przyczyny objawów, takie jak anemia. Panel tarczycowy – dla wyeliminowania zaburzeń tarczycy, które mogą imitować niektóre objawy menopauzy.
Badanie ginekologiczne: USG (ultrasonografia) narządu miedniczego – może być użyte do oceny stanu jajników, macicy i innych struktur w miednicy, a także do wykluczenia innych przyczyn objawów.
Badania densytometryczne: Densytometria kości – ogólne uczucie zmęczenia i brak energii mogą być bardziej wyraźne.
Problemy ze snem – może być zalecona do oceny gęstości kości, ponieważ przedwczesna menopauza zwiększa ryzyko osteoporozy.
Badania genetyczne – w niektórych przypadkach, jeśli istnieje podejrzenie genetycznej przyczyny przedwczesnego wygaśnięcia funkcji jajników, takie jak zespół Turnera lub mutacje w genach odpowiedzialnych za funkcjonowanie jajników, mogą być zalecone badania genetyczne.

Jeśli kobieta doświadcza objawów, które mogą sugerować przedwczesną menopauzę, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, który może zalecić odpowiednie badania diagnostyczne i zaproponować najbardziej odpowiedni plan leczenia lub zarządzania stanem zdrowia.

Przeczytaj też: Plastry antykoncepcyjne – gdzie przykleić, jak stosować?

Przedwczesna menopauza – skutki zbyt wczesnego wygaszania pracy jajników

Konsekwencje przedwczesnej menopauzy są poważne, ponieważ wynikają z niedoboru estrogenów i mogą obejmować:

obniżenie gęstości kości, które prowadzi do osteoporozy i osteopenii,
zaburzenia metaboliczne, zwiększające ryzyko chorób układu krążenia, takich jak miażdżyca czy hipercholesterolemia,
zmiany w układzie moczowo-płciowym, takie jak suchość pochwy i infekcje.

Ponadto, przedwczesna menopauza prowadzi do obniżenia płodności. Zajście w ciążę jest co prawda trudne, ale nie niemożliwe. W niektórych przypadkach, na przykład przy podawaniu estradiolu, mogą występować sporadyczne owulacje.

Sprawdź: Hormonalna terapia menopauzalna

Przedwczesna menopauza – leczenie. Poznaj sprawdzone metody

Leczenie przedwczesnej menopauzy obejmuje najczęściej hormonalną terapię menopauzalną (tzw. HTM), która łagodzi objawy i skutki wygasania funkcji jajników. Hormonalna terapia menopauzalna jest skuteczną metodą leczenia przedwczesnej menopauzy, szczególnie u kobiet przed 60. rokiem życia oraz tych, które doświadczyły menopauzy do 10 lat wcześniej. Terapia ta polega na suplementacji estrogenami, które znacząco zmniejszają ryzyko złamań kręgosłupa, szyjki kości udowej oraz innych złamań. Estrogeny wpływają korzystnie na gęstość masy kostnej, a ich efekty utrzymują się przez cały okres stosowania HTM. Dzięki temu hormonalna terapia menopauzalna nie tylko poprawia jakość życia kobiet, ale także zapobiega poważnym komplikacjom zdrowotnym związanym z osteoporozą.

Jakie są najnowsze metody leczenia przedwczesnej menopauzy, czy są one bezpieczne i jakie mają możliwe skutki uboczne?

Tadeusz Oleszczuk: Przede wszystkim warto przyjrzeć się diecie i dokonać odpowiedniej korekty. Leczenie przedwczesnej menopauzy skupia się głównie na zarządzaniu objawami i zapobieganiu długoterminowym komplikacjom zdrowotnym, które mogą wynikać z niskiego poziomu estrogenów.

Najnowsze metody leczenia obejmują:

Terapię hormonalną (HRT – Hormone Replacement Therapy) – jest to najczęściej stosowana metoda, która polega na uzupełnianiu hormonów, takich jak estrogen i progesteron, aby złagodzić objawy menopauzy i chronić przed osteoporozą. Nowoczesne podejścia do HRT mogą obejmować niskie dawki i różne formy podawania, takie jak plastry, żele, tabletki czy implanty, co pozwala na bardziej precyzyjne dostosowanie leczenia do potrzeb pacjentki.

Suplementy i modyfikacje diety, takie jak witamina D, omega-3, magnez i wapń, są często zalecane do utrzymania zdrowia kości. Dodatkowo zaleca się zbilansowaną dietę bogatą w fitoestrogeny (np. soja, len), które mogą mieć łagodne działanie estrogenopodobne.

Ćwiczenia fizyczne – regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ćwiczenia siłowe i aerobowe, pomaga utrzymać zdrowie kości, poprawia ogólną kondycję i może pomóc w zarządzaniu wagą i nastrojem.

Psychoterapia i wsparcie – menopauza może mieć wpływ na zdrowie psychiczne, a wsparcie emocjonalne i psychoterapia mogą być korzystne w zarządzaniu zmianami nastroju i innymi psychologicznymi aspektami menopauzy.

Decyzje dotyczące leczenia powinny być podejmowane indywidualnie przez lekarza, w oparciu o konkretne potrzeby i stan zdrowia pacjentki, z uwzględnieniem możliwych ryzyk i korzyści różnych opcji terapeutycznych.

Diagnoza przedwczesnej menopauzy jest trudna do zaakceptowania. Kobiety często obwiniają siebie za ten stan. Wspomniane zaburzenia hormonalne oraz wahania nastroju można zniwelować dzięki hormonalnej terapii menopauzalnej, ale niezbędna może okazać się również wizyta u psychologa. Specjalista pomaga kobietom zaakceptować nową rzeczywistość oraz radzić sobie z wahaniami nastroju i innymi emocjonalnymi trudnościami. Również wsparcie partnera i najbliższych osób jest w tym czasie bardzo ważne.

Czy zmiana stylu życia może wpłynąć na opóźnienie wystąpienia przedwczesnej menopauzy?

Tadeusz Oleszczuk: Tak, zmiany w stylu życia mogą potencjalnie wpłynąć na opóźnienie wystąpienia przedwczesnej menopauzy, chociaż warto zauważyć, że wiele przypadków wynika z genetyki, chorób lub innych nieuniknionych czynników. Niemniej jednak zdrowy styl życia może pomóc w zmniejszeniu ryzyka lub opóźnieniu jej wystąpienia.

Oto kilka kluczowych zmian w stylu życia, które mogą być korzystne:

Zdrowa dieta BIO bogata w warzywa, białko roślinne (np. soja, która zawiera fitoestrogeny), pełne ziarna i niskie spożycie przetworzonej żywności może wspierać równowagę hormonalną. Takie składniki jak omega-3, znajdujące się w dziko żyjących rybach morskich i nasionach lnianych, mogą również wspierać zdrowie hormonalne. Owoce zjadane w całości, ale na deser.
Regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia, zarówno aerobowe (takie jak bieganie, pływanie), jak i siłowe, mogą poprawić zdrowie ogólne, wspierać zdrowie kości, regulować wagę i zmniejszać stres, co może mieć pozytywny wpływ na hormonalną równowagę ciała.
Zarządzanie stresem – chroniczny stres może wpływać na hormony, takie jak kortyzol, co z kolei może zakłócać normalne funkcjonowanie innych hormonów, w tym tych związanych z funkcjonowaniem jajników. Techniki redukcji stresu, takie jak medytacja, joga, głębokie oddychanie, mogą pomóc w zarządzaniu stresem. Kortyzol przyczynia się do wzrostu insulinooporności tkanek, a to zwiększa ryzyko nowotworów.
Unikanie używek – palenie tytoniu jest związane z przedwczesnym wygaśnięciem funkcji jajników i wcześniejszym wystąpieniem menopauzy. Ograniczenie spożycia alkoholu również może być korzystne.
Dobre nawyki snu – dostateczna ilość snu jest istotna dla zdrowia hormonalnego. Niedobór snu może wpływać na produkcję i regulację różnych hormonów. Warto chodzić spać o stałych porach i aby był to sen nieprzerywany.
Monitorowanie i kontrola zdrowia – regularne badania medyczne mogą pomóc w wykrywaniu i leczeniu stanów, które mogą przyczyniać się do przedwczesnej menopauzy, jak np. zaburzenia tarczycy czy autoimmunologiczne choroby jajników.

Przedwczesna menopauza to poważne schorzenie, które wymaga odpowiedniej diagnozy i leczenia. Warto zasięgnąć porady specjalistów, aby skutecznie radzić sobie z jej objawami i skutkami. Zachęcamy do konsultacji z lekarzem oraz korzystania z dostępnych form wsparcia psychologicznego.