Artykuł w kategorii:
Data publikacji: 2022-02-15
Endometriozę należy leczyć
Warto uzmysłowić kobietom, że dolegliwości związane z miesiączką, szczególnie silne, narastające z cyklu na cykl, bezwzględnie wymagają wyjaśnienia. Mogą one bowiem świadczyć o endometriozie, której nie można przeczekać, bezwzględnie trzeba ją leczyć, ponieważ nieleczona powoduje miejscowe odczyny zapalne, które prowadzą do różnych trudności związanych ze zdrowiem – mówi ginekolog dr Grzegorz Południewski.
Endometrioza – co to takiego?
Endometrioza jest chorobą narządów rodnych kobiety charakteryzującą się obecnością komórek błony śluzowej trzonu macicy, tzw. endometrium, poza jamą macicy. Jak możemy się domyślać prowadzi to do pewnych komplikacji: w trakcie cyklu śluzówka ta się złuszcza i odbywa się to w obrębie tych tkanek, gdzie jest endometrioza, co powoduje, że tworzą się różnego rodzaju zmiany, guzy zawierające starą skrzepłą krew.
Jakich innych niż macica miejsc może dotyczyć endometrioza?
Praktycznie wszystkich: od jajników, przez otrzewną, jelito, tkanki otaczające macicę, po śluzówkę nosa. Jednak w związku z tym, że endometrioza kojarzy się przede wszystkim z narządami rodnymi kobiety, rzadko mówi się o tym, że może dotyczyć też innych narządów i rzadko jest rozpoznawana. Tymczasem tam gdzie się znajduje pojawiają się dolegliwości.
Jakie?
Najczęściej są to krwawienia występujące w trakcie miesiączki i ból wynikający z poszerzania się i krwawienia tej śluzówki do jam ciała czy różnych narządów. Kobiety skarżą się na bolesne miesiączkowanie, bolesne stosunki płciowe (tzw. dyspareunię), ból w czasie oddawania moczu i stolca, bóle brzucha i w krzyżu oraz przewlekły ból w miednicy niezależny od fazy cyklu miesiączkowego. W obrębie jajników powstają tzw. torbiele czekoladowe, których nazwa pochodzi od ciemnobrunatnego koloru treści, którą zawiera. Barwa jest skutkiem występowania w treści skrzepów krwi powstających, kiedy w czasie każdej kolejnej menstruacji krew gromadzi się w torbieli. Wraz z kolejnymi cyklami torbiel może powiększyć się nawet do rozmiaru grejpfruta.
U kobiet z endometriozą mogą też występować objawy z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, takie jak wzdęcia, biegunka, biegunka na przemian z zaparciami, oraz objawy z układu moczowego, jak parcia naglące lub częstomocz.
Zanim zostanie postawiona diagnoza zazwyczaj upływa sporo czasu. Jakie są konsekwencje nieleczonej endometriozy?
Gromadzenie przez wiele miesiączek krwi często skutkuje tym, że torbiele rosną do znacznych rozmiarów uszkadzając strukturę jajnika lub uszkadzając sąsiednie narządy. Wylewanie się takiej krwi, jeżeli znajduje się ona w jamie otrzewnowej, może powodować miejscowe odczyny zapalne. W jajowodach może powodować powstawanie zrostów, a w konsekwencji prowadzić do niedrożności i niepłodności.
Skoro wiemy już jak objawia się endometrioza powiedzmy teraz jak się ją leczy.
Najistotniejszym elementem poprzedzającym leczenie jest rozpoznanie, a z tym bywa różnie. Faktycznie absolutną pewność, że to endometrioza możemy uzyskać dopiero w trakcie laparoskopii, czyli gdy „zajrzymy” do brzucha i pobierzemy wycinek tkanki do badania. Uważa się, że blisko 40% kobiet może mieć jakieś drobne ognisko endometriozy, ale diagnozuje się ją znacznie rzadziej – u około 15 do 20% kobiet.
Czy każda nadmiernie bolesna miesiączka powinna być sprawdzana pod kątem endometriozy?
We wszystkich przypadkach kiedy mamy do czynienia z nasilającymi się dolegliwościami przed i w trakcie miesiączek, czy to bólowymi, czy to w postaci zmian w jamie brzusznej powinniśmy podejrzewać endometriozę i pod tym kątem przeprowadzać diagnozę. Możemy to zrobić także na podstawie objawów klinicznych. Te zmiany dają bowiem skutek w postaci widocznych w badaniu USG torbieli czy płynu w otrzewnej i ich stwierdzenie jest podstawą do laparoskopii.
Czy endometriozę można leczyć farmakologicznie czy robi się to tylko zabiegowo?
Możemy ją leczyć na kilka sposobów, choć rzeczywiście radykalne postępowanie chirurgiczne, czyli usuwanie ognisk endometriozy wydaje się być najefektywniejsze.
Jeśli objawy nie są bardzo nasilone najczęściej udaje się uzyskać efekty leczeniem zachowawczym, czyli podając leki. Często kobietom cierpiącym na dolegliwości miesiączkowe i również endometriozę, pomaga podawanie zwykłej antykoncepcji. Ona normalizuje cykl i powoduje, że śluzówka endometrium nie przerasta aż tak znacznie. Dlatego kobiety korzystające z antykoncepcji w tabletkach rzadziej skarżą się na dolegliwości związane z endometriozą.
Czy taka jest więc procedura: najpierw próbuje się leczyć farmakologicznie i dopiero kiedy to nie przynosi efektów kieruje się kobietę na zabieg chirurgiczny?
Tak, chyba że zmiany są na tyle duże, że zmuszają do natychmiastowej interwencji chirurgicznej, obecnie najczęściej laparoskopowej.
Czy można skutecznie wyleczyć tą chorobę?
W przypadku chorób przewlekłych zawsze jest ryzyko nawrotu choroby, ale bezwzględnie trzeba ją leczyć, ponieważ nieleczone zmiany związane z endometrioza będą narastały. Mało tego endometrioza powoduje miejscowe odczyny zapalne, które prowadzą do różnych trudności związanych ze zdrowiem. Klasycznym przykładem jest niedrożność jajowodów. Przewlekły odczyn zapalny ogranicza płodność, dlatego endometrioza jest jednym ze wskazań do procedur rozrodu wspomaganego, a nawet do in vitro.
Ale chorując na endometriozę można zajść w ciążę i urodzić dziecko?
Można, choć bywa to istotną przeszkodą. Jednak co ciekawe osoby, którym się to uda mają pewien bonus, ponieważ w trakcie ciąży ogniska endometriozy trochę przygasają. Niestety tylko tymczasowo, choć dobre i to, że ciąża najczęściej poprawia stan pacjentek i ich samopoczucie na czas jej trwania. Trudno jednak powiedzieć, by ciąża leczyła endometriozę, bo choć redukuje objawy, to one w którymś momencie zazwyczaj powracają.
Może jednak czasem udaje się przeczekać i uniknąć zabiegu?
Warto uzmysłowić i wytłumaczyć kobietom, że dolegliwości związane z miesiączką zawsze wymagają wyjaśnienia. To nie jest tak, że jak babcię bolało, mamę bolało, to i mnie ma boleć. Każde tego typu dolegliwości, szczególnie silne, narastające z cyklu na cykl, bezwzględnie wymagają konsultacji z lekarzem. O wiele częściej i efektywniej wykrywalibyśmy endometriozę, gdyby kobiety zgłaszały się do lekarzy ze swoimi dolegliwościami. Wcześniej moglibyśmy wdrażać leczenie, a mamy kilka a nawet kilkanaście farmakologicznych sposobów leczenia takich objawów: hormony stosowane w odpowiednim schemacie, antyhormony, leki blokujące cykle itd. Ich zastosowanie w odpowiednim momencie dałoby szansę na to, by pacjentki nie cierpiały.