Endometrioza – objawy, diagnostyka i leczenie

Endometrioza dotyka miliony kobiet na całym świecie, a jej przyczyny wciąż nie do końca są znane. Jeszcze do niedawna jej rozpoznanie zajmowało od kilku do nawet kilkunastu lat! Bardzo bolesne miesiączki, przewlekły ból miednicy czy trudności z zajściem w ciążę to tylko część z objawów, które mogą świadczyć o tej chorobie. Przeczytaj artykuł, który powstał we współpracy z dr. n. med. Grzegorzem Południewskim, aby sprawdzić, jak diagnozuje się i leczy endometriozę.

Z tekstu dowiesz się:

• Co to jest endometrioza?
• Jakie są pierwsze objawy endometriozy?
• Czym grozi nieleczona endometrioza?
• Jak wykryć endometriozę?
• Jak leczyć endometriozę?
• Czy chorując na endometriozę, można zajść w ciążę?

Endometrioza – co to takiego?

Endometrioza to przewlekła choroba. Mówimy o niej, kiedy tkanka endometrialna, która znajduje się w jamie macicy, rozrasta się poza jej granicę i obejmuje inne narządy. Przyczyna schorzenia nie jest dokładnie znana. Lekarze twierdzą, że za endometriozę mogą być odpowiedzialne m.in. czynniki układu odpornościowego i hormonalnego, a także czynniki genetyczne oraz środowiskowe.

Szacuje się, że w Polsce na endometriozę cierpi około 2 mln kobiet! Jak już wspomnieliśmy, choroba charakteryzuje się obecnością komórek błony śluzowej trzonu macicy (tzw. endometrium) poza jej jamą – np. w jajnikach, jajowodach, otrzewnej, jelicie grubym czy tkankach otaczających macicę.

Taka sytuacja nie jest naturalna, ponieważ w trakcie cyklu śluzówka się złuszcza. Odbywa się to także w obrębie tych tkanek, gdzie występuje endometrioza. Komórki, które złuszczają się w niewłaściwym miejscu, nie mogą znaleźć ujścia z organizmu, co powoduje tworzenie się różnego rodzaju stanów zapalnych w postaci m.in. zrostów czy guzków zawierających starą, skrzepłą krew. Tego typu zmiany potrafią uprzykrzać kobiecie codzienne funkcjonowanie, a także utrudniają zajście w ciążę.

Czytaj również: Miesiączka już nie jako bolączka?

Jakie są objawy endometriozy?

Najczęściej są to nadmierne krwawienia występujące w trakcie miesiączki i silny ból wynikający z poszerzania się i krwawienia śluzówki do jam ciała czy sąsiadujących narządów. Kobiety skarżą się wówczas na:

• bolesne miesiączkowanie i stosunki płciowe (tzw. dyspareunię),
• ból w czasie oddawania moczu i stolca,
• bóle brzucha i pleców,
• przewlekły ból w miednicy niezależny od fazy cyklu miesiączkowego.

Bardzo często przy endometriozie w obrębie jajników powstają tzw. torbiele czekoladowe, których nazwa pochodzi od ciemnobrunatnego koloru treści, którą zawierają. Ta charakterystyczna barwa jest skutkiem występowania w torbielach skrzepów powstających, kiedy w czasie każdej kolejnej menstruacji gromadzi się w nich krew. Wraz z kolejnymi cyklami torbiel może powiększyć się nawet do rozmiaru grejpfruta.

U wielu kobiet występują także nietypowe objawy endometriozy, które dotyczą dolnego odcinka przewodu pokarmowego (wzdęcia, biegunki, zaparcia) i układu moczowego (częstomocz i naglące parcie na pęcherz). Bez wątpienia dolegliwości towarzyszące endometriozie wpływają na fizyczne oraz psychiczne samopoczucie pacjentek, a także na ich jakość życia.

Czasami zdarza się, że choroba przebiega bezobjawowo, a pacjentki dowiadują się, że mają endometriozę przypadkowo – np. w trakcie badania ginekologicznego czy interwencji chirurgicznej w obrębie jamy brzusznej.

Sprawdź także: Miesiączka lub jej brak a infekcje intymne

Nieleczony przerost endometrium – co może powodować?

Gromadzenie przez wiele miesiączek krwi, która nie może w naturalny sposób wydostać się na zewnątrz, często skutkuje tym, że torbiele rosną do znacznych rozmiarów, uszkadzając przy tym strukturę jajnika lub sąsiednie narządy. Wylewanie się takiej krwi, jeżeli znajduje się ona w jamie otrzewnowej, może powodować miejscowe stany zapalne, a w jajowodach – powstawanie blizn i zrostów, które prowadzą do niedrożności tych narządów oraz trudności z zajściem w ciążę.

Przeczytaj też: Zapłodnienie in vitro – co to jest, na czym polega i jak się przygotować do procedury in vitro?

Jak zdiagnozować endometriozę?

We wszystkich przypadkach, kiedy mamy do czynienia z nasilającymi się dolegliwościami przed i w trakcie miesiączek, powinniśmy podejrzewać endometriozę i pod tym kątem przeprowadzać diagnozę. Możemy to zrobić także na podstawie objawów klinicznych. Zmiany dają bowiem skutek w postaci widocznych w badaniu USG torbieli czy płynu w otrzewnej. Ich stwierdzenie jest podstawą do wykonania zabiegu laparoskopii.

Przełomowym sposobem na wykrycie choroby jest także test na czynniki pojawiające się w przebiegu endometriozy (EndoRNA qRT-PCR). Polega on na pobraniu wymazu z pochwy, który pozwala wykryć chorobę nawet na jej wczesnym etapie. Pacjentki mają także do dyspozycji tradycyjny test z krwi dostępny w wielu laboratoriach w całej Polsce.

Endometrioza: leczenie – jak wygląda?

Endometriozę można leczyć na kilka sposobów, choć rzeczywiście radykalne postępowanie chirurgiczne, czyli usuwanie ognisk endometriozy, wydaje się najefektywniejsze. Jeśli objawy nie są bardzo nasilone, najczęściej podaje się odpowiednie leki na endometriozę, które mają na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych, unormowanie poziomu hormonów (głównie obniżenie estrogenów) i poprawę stanu endometrium.

Często kobietom cierpiącym na dolegliwości miesiączkowe – i również endometriozę – pomaga przyjmowanie zwykłej antykoncepcji, która normalizuje cykl i powoduje, że śluzówka endometrium nie przerasta aż tak znacznie. Dlatego kobiety, które korzystają z antykoncepcji w tabletkach, rzadziej skarżą się na wymienione wyżej dolegliwości.

A czy endometrioza jest uleczalna? W przypadku chorób przewlekłych niestety zawsze jest ryzyko nawrotu choroby, dlatego warto regularnie odwiedzać ginekologa i przeprowadzać odpowiednie badania – m.in. USG narządu rodnego.

Warto podkreślić, że w leczeniu endometriozy bardzo ważną rolę odgrywa również zdrowa dieta, której głównym celem jest obniżenie poziomu estrogenów i wyciszenie ognisk zapalnych. Podstawą w codziennym menu powinny być m.in.:

• warzywa i owoce,
• nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3,
• produkty bogate w likopen, cysteinę, beta-karoten i glutation.

Jednocześnie warto zadbać o umiarkowaną aktywność fizyczną (najlepiej 3 razy w tygodniu po 30 minut) i zdrowy styl życia.

Sprawdź również: Libido a tabletki antykoncepcyjne – jak wpływają?

Endometrioza a ciąża – czy chorując, można zostać mamą?

Choroba nie przekreśla szans na ciążę, choć potrafi być sporą przeszkodą podczas starań. Na szczęście medycyna jest na tle rozwinięta, że potrafi sobie poradzić nawet w przypadku zaawansowanej endometriozy. Bardzo często w trakcie ciąży ogniska endometriozy przygasają, a stan pacjentek i ich samopoczucie ulegają poprawie. Nie można jednak stwierdzić, że ciąża „leczy endometriozę”. Choć oczekiwanie na maluszka redukuje objawy choroby, niestety w którymś momencie po porodzie nieprzyjemne dolegliwości zazwyczaj powracają.

Endometrioza to choroba, która nie powinna być bagatelizowana, ponieważ może prowadzić do wielu powikłań zdrowotnych. Na szczęście wczesna diagnoza i odpowiednio dobrane leczenie pozwalają skutecznie minimalizować jej skutki. Jeżeli zauważyłaś u siebie dolegliwości w postaci np. bardzo bolesnych miesiączek, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą. Pamiętaj, że troska o własne zdrowie to klucz do lepszego samopoczucia i pełniejszego życia!