Co to jest neuropatia cukrzycowa?

Neuropatia cukrzycowa (ICD-10) to jedno z najczęstszych powikłań przewlekłej cukrzycy. Tego schorzenia nie wolno bagatelizować, ponieważ uszkodzenie nerwów wywołane przez długotrwałą hiperglikemię może prowadzić do poważnych powikłań – np. zespołu stopy cukrzycowej. Sprawdź w artykule, jakie są objawy neuropatii cukrzycowej i poznaj metody jej diagnozowania oraz leczenia.

Z tekstu dowiesz się:

• Na czym polega neuropatia cukrzycowa?
• Jakie są objawy neuropatii cukrzycowej?
• Jakie badania zrobić na neuropatię cukrzycową i do jakiego lekarza się zgłosić?
• Jakie leki stosować na neuropatię cukrzycową?
• Neuropatia cukrzycowa – na jakie naturalne metody leczenia postawić?
• Jaką dietę stosować w przypadku neuropatii cukrzycowej?
• Neuropatia cukrzycowa a praca – jak radzić sobie ze schorzeniem?

Neuropatia cukrzycowa to zespół zaburzeń układu nerwowego, który może wystąpić na skutek uszkodzenia włókien nerwowych przez przewlekłą hiperglikemię (podwyższony poziom glukozy we krwi). Możesz także spotkać się z nazwą „polineuropatia cukrzycowa”, ponieważ zdarza się, że schorzenie uszkadza wiele nerwów jednocześnie.

Neuropatia cukrzycowa – co to jest?

Neuropatia cukrzycowa dotyczy głównie nerwów obwodowych. To one odpowiadają za czucie w kończynach. U części pacjentów może dojść także do uszkodzenia włókien układu autonomicznego (wegetatywnego), który reguluje pracę jelit, serca czy przewodu pokarmowego. W przypadku neuropatii możemy mówić o jej dwóch rodzajach, które zależą od umiejscowienia dolegliwości i stopnia zajęcia części obwodowego układu nerwowego. Wyróżniamy neuropatię subkliniczną (bezobjawową) oraz neuropatię jawną klinicznie (objawową).

Ryzyko wystąpienia neuropatii cukrzycowej wzrasta wraz z czasem trwania cukrzycy i ze stopniem nasilenia hiperglikemii. Najczęściej schorzenie to rozpoznaje się u pacjentów z cukrzycą typu II oraz u osób chorujących na cukrzycę typu I od co najmniej 5 lat.

Wśród czynników, które zwiększają ryzyko pojawienia się neuropatii cukrzycowej, można wymienić także m.in. niedobory witamin z grupy B, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia gospodarki lipidowej i wiek pacjenta. W większości przypadków neuropatia cukrzycowa rozwija się bezobjawowo i tylko odpowiednie badania diagnostyczne pozwalają na jej wykrycie.

Sprawdź także: Czym jest zespół stopy cukrzycowej?

Jak rozpoznać neuropatię cukrzycową?

Objawy mogą różnić się w zależności od tego, które włókna nerwowe ulegają uszkodzeniu – cienkie (odpowiedzialne za odczuwanie bólu i temperatury) czy grube (odpowiedzialne za czucie głębokie, którego elementem jest propriocepcja – zmysł pozwalający na odbieranie informacji o położeniu i ruchu części ciała oraz napięciu mięśni). W przypadku wystąpienia każdego z poniższych objawów należy koniecznie zgłosić się do lekarza. Co powinno Cię zaniepokoić?

• Bóle powierzchowne, pieczenie, palenie, kłucie (objawy we wczesnym okresie schorzenia) lub bóle głębokie, rwące i trudne do zniesienia, często też bóle nasilające się w nocy.
• Utrata odczuwania bólu – nazywana też niedoczulicą (w zaawansowanej fazie neuropatii cukrzycowej).
• Brak czucia w stopach podczas chodzenia.
• Zaburzenia równowagi przy wstawaniu lub chodzeniu.
• Nieprzyjemne doznania w kontakcie z pościelą, ubraniem itp.
• Zaburzenia odczuwania temperatury (np. uczucie zimnych stóp).
• Sucha skóra stóp (spowodowana zmniejszeniem lub zanikiem potliwości skóry).
• Zaburzenia w odczuwaniu wibracji, lekkiego dotyku.
• Uczucie osłabienia mięśni stóp i nóg.
• Chód z nadmiernym unoszeniem stóp, czyli tzw. chód brodzący.
• Palce młoteczkowate (deformacja palców stóp, najczęściej dotyczy palców II-V).
• Zaczerwienienie skóry i podwyższona temperatura w obrębie stopy.

Schorzenie może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych dolegliwości, z którymi zmagają się pacjenci. Zaburzenia odczuwania bólu, dotyku, temperatury i wibracji powodują, że osoby z neuropatią cukrzycową nie czują ucisku obuwia, otarć i obecności ostrych przedmiotów w bucie. Czasami wręcz nie wiedzą, że w stopę wbija się pinezka, szkło itp. Dodatkowo nie odczuwają zbyt wysokiej temperatury, przez co może dochodzić do oparzeń. To jednak nie wszystko.

Osłabienie siły mięśniowej może prowadzić do deformacji stopy i przeciążenia w obrębie śródstopia. Z kolei zmniejszenie lub zanik potliwości skóry stóp to częsta przyczyna powstawania głębokich pęknięć na piętach. Utrata czucia bólu i niezauważalne mikrourazy bardzo często powodują rozwinięcie się owrzodzenia i groźnych zakażeń. To dlatego osoby z neuropatią są bardziej narażone na rozwój zespołu stopy cukrzycowej, który może być przyczyną amputacji u pacjentów z cukrzycą.

Przeczytaj też: Cukrzyca – zagrożenie dla dzieci z nadwagą i otyłością

Do jakiego lekarza udać się z neuropatią cukrzycową?

Diagnostyką powikłań cukrzycy zajmuje się przede wszystkim diabetolog, jednak w niektórych przypadkach konieczna może być także konsultacja z neurologiem lub chirurgiem. W celu rozpoznania neuropatii wykonuje się badanie przedmiotowe (czyli ocenę wyglądu i czucia w obrębie stóp), ocenę czucia temperatury (urządzeniem wywołującym uczucie zimna), czucia bólu (specjalną igłą), czucia lekkiego dotyku i nacisku itp.

Jak leczyć neuropatię cukrzycową?

Wczesne rozpoznanie neuropatii cukrzycowej daje szansę na zatrzymanie jej rozwoju, a niekiedy nawet częściowe cofnięcie zmian. Niestety choroby w stadium zaawansowanym nie da się całkowicie wyleczyć. Można jednak zahamować jej przebieg, aby poprawić komfort życia pacjenta. W przypadku leczenia przyczynowego lekarz zaleca ścisłą kontrolę glikemii, dbanie o właściwy poziom cholesterolu i prawidłowe ciśnienie krwi. Należy również unikać picia alkoholu i palenia papierosów.

W zaawansowanej neuropatii cukrzycowej stosuje się kwas α-liponowy we wlewie dożylnym i leczenie doustne odpowiednimi lekami (np. benfotiaminą). Z kolei leczenie objawowe polega na łagodzeniu nieprzyjemnych dla pacjenta dolegliwości (głównie za pomocą leków przeciwbólowych i przeciwdrgawkowych).

Naturalne metody leczenia neuropatii cukrzycowej

Pacjenci coraz częściej pytają o naturalne metody wspomagające leczenie neuropatii cukrzycowej. Choć nie mogą one zastąpić leczenia farmakologicznego, pełnią funkcję wspierającą organizm. Warto zadbać o regularną aktywność fizyczną (dopasowaną do własnych możliwości i wieku), która poprawia ukrwienie nerwów i zmniejsza dolegliwości bólowe. Polecane są również techniki relaksacyjne – np. joga czy akupunktura – wykazujące korzystne działanie u niektórych chorych.

Neuropatia cukrzycowa – dieta dla osób z problemami glikemicznymi

W przypadku neuropatii cukrzycowej bardzo ważna jest zdrowa, zbilansowana dieta oparta na produktach o niskim indeksie glikemicznym i pozbawiona cukrów prostych oraz tłuszczów trans. Spożywanie produktów bogatych w antyoksydanty, warzyw, orzechów i ryb morskich potrafi wspomóc walkę z przewlekłym stanem zapalnym i wesprzeć regenerację włókien nerwowych. Dieta roślinna (bogata w błonnik) może dodatkowo wspomagać kontrolę glikemii i poprawiać profil lipidowy, co działa korzystnie na mikrokrążenie i zmniejsza ryzyko powikłań.

Neuropatia cukrzycowa a praca zawodowa – jak schorzenie może wpływać na codzienne życie?

Neuropatia cukrzycowa a praca zawodowa to temat często poruszany w kontekście jakości życia pacjentów. Choroba może ograniczać zdolność do pracy fizycznej, szczególnie gdy objawy obejmują silny ból lub zaburzenia równowagi. Osoby, które wykonują zawody manualne, mogą wymagać dostosowania obowiązków, a w skrajnych przypadkach – orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Jeśli to konieczne, warto pomyśleć o możliwościach adaptacji miejsca pracy, zwłaszcza że postępująca neuropatia zwiększa ryzyko urazów, upadków i infekcji stóp.

Czytaj też: Aktywność fizyczna a zespół stopy cukrzycowej

Neuropatia cukrzycowa to poważne i podstępne powikłanie cukrzycy, które może znacząco obniżyć komfort życia, a nawet prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji, takich jak amputacje kończyn. Kluczowe znaczenie ma więc wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia – zarówno farmakologicznego, jak i wspomagającego, np. poprzez dietę, aktywność fizyczną czy techniki relaksacyjne. Pamiętaj, że im wcześniej zareagujesz na niepokojące sygnały, tym większa szansa na uniknięcie powikłań w przyszłości.