Alergia – rodzaje, przyczyny i objawy alergii

Czy zdarzyło Ci się kiedyś nieodparte uczucie swędzenia lub nagłe kichanie po kontakcie z kotem lub pyłkiem? A może po zjedzeniu jakiejś potrawy zaczęło Cię dziwnie drapać w gardle, a skóra wokół Twoich ust zrobiła się sucha i czerwona? Możliwe, że jesteś alergikiem! Dowiedz się, jak dokładnie objawia się alergia, jakie są jej rodzaje i sprawdź, czy można wyleczyć się z alergii.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie są rodzaje i objawy alergii,
• jakie są przyczyny alergii,
• czy u każdej osoby, w której rodzinie występuje alergia, pojawiają się objawy,
• jaki wpływ na alergię ma sterylne otoczenie,
• do jakiego wieku może rozwinąć się alergia,
• czy alergię można wyleczyć,
• kiedy zrobić badania na alergię,
• czy brak kontaktu z alergenem leczy alergię,
• co warto wiedzieć o odczulaniu.

Co to jest alergia? Jakie są jej rodzaje i objawy?

Alergia to skomplikowana odpowiedź organizmu na pozornie nieszkodliwe substancje, które większość osób toleruje bez żadnych problemów. To „fałszywe alarmy” układu immunologicznego, które prowadzą do pojawienia się różnorodnych objawów – od łagodnych i niemal nieodczuwalnych po poważne symptomy.

Jakie są rodzaje alergii? Jakie objawy wiążą się z każdą z nich? Sprawdzamy!

• Alergia pokarmowa – objawy pojawiają się po spożyciu określonego składnika. Mogą obejmować swędzenie, wysypkę, opuchliznę, bóle brzucha i nudności.
• Alergia skórna – egzema czy pokrzywka mogą być wynikiem reakcji alergicznych na substancje kontaktujące się ze skórą. Czynnikiem alergizującym są detergenty, kosmetyki lub metale.
• Alergia kontaktowa – objawia się jako reakcja skórna po kontakcie np. z metalem, lateksem czy chemikaliami.
• Alergia na pyłki – uaktywnia się najczęściej wiosną, kiedy następuje okres największej aktywności roślin. Może powodować kichanie, swędzenie, wodniste oczy i duszności.
• Alergia na pleśnie – grzyby wytwarzają alergeny, które mogą wywoływać objawy podobne do alergii pyłkowej lub astmy.
• Alergia na zwierzęta – to reakcje alergiczne na sierść, skórę, ślinę lub mocz zwierząt. Osoby z tą alergią mogą kichać i kaszleć w obecności zwierząt. Występuje także swędzenie oraz trudności z oddychaniem.
• Alergia na leki – niektóre leki mogą wywoływać reakcje alergiczne – wysypkę, obrzęki, a nawet wstrząs anafilaktyczny.
• Alergia na owady – silna reakcja na jad owadów (np. pszczół, os czy komarów) może objawiać się zmianami na skórze.
• Alergia krzyżowa – występuje po połączeniu się jednego alergenu z wcześniej wytworzonymi przeciwciałami innego alergenu o podobnej budowie, ale pochodzącemu z innego źródła (np. alergia na pyłki brzozy z alergią na jabłka).

Czym jest wspominany wstrząs anafilaktyczny? To nagła, ciężka i potencjalnie zagrażająca zdrowiu oraz życiu reakcja alergiczna. Objawia się m.in. trudnością w oddychaniu, spadkiem ciśnienia krwi, obrzękiem skóry, szybkim biciem serca, nudnościami, zawrotami głowy, a nawet utratą przytomności. Jest to stan, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Czy rodzimy się alergikami, czyli jaka może być przyczyna alergii?

Alergia to choroba zapisana w genach. Należy do grupy tzw. poligenowych – jej przyczyną może być kilka, a nawet kilkanaście różnych genów. Predyspozycję do atopii, czyli wytwarzania nadmiaru przeciwciał klasy IgE na alergeny występujące powszechnie w środowisku, dziedziczy się po rodzicach lub dziadkach. Jeżeli jedno z rodziców ma alergię, istnieje 50% szansy, że zachorują również dzieci. Jeśli oboje rodzice są alergikami, prawdopodobieństwo rośnie do 80%.

Nie tylko geny mają znaczenie. Otoczenie, w jakim żyjesz, również odgrywa ważną rolę.

• Współczesny tryb życia
• Zanieczyszczenie środowiska
• Zmiany w diecie
• Nawyki higieniczne

To wszystko może wpływać na Twoją skłonność do alergii. Nawet nadmierna sterylizacja otoczenia w dzieciństwie może osłabiać naturalną zdolność organizmu do radzenia z alergenami.

Czy objawy alergii występują u każdej osoby obciążonej genetycznie?

Jeśli dziecko odziedziczyło po rodzicach skłonność do atopii, ale żyje w zdrowym otoczeniu i oddycha czystym powietrzem, choroba może się nie ujawnić lub mieć łagodny przebieg. Badanie przeprowadzone w Krakowie przez profesora Wiesława Jędrychowskiego na kohorcie 500 kobiet i ich dzieci, które były obserwowane w czasie ciąży i przez 5 lat po urodzeniu, dowiodło, że ekspresja alergii oraz astmy w dużym stopniu jest zależna od poziomu zanieczyszczeń w powietrzu. Jeśli więc maluch żyje na czystych ekologicznie terenach, nie wdycha smogu, a jednocześnie jego otoczenie nie jest zbyt sterylne, ma szansę nie doświadczyć uciążliwych objawów alergii. I odwrotnie. Udowodniono, że gdy do nosa malucha dostają się pyły zawieszone w powietrzu (zawierające m.in. węglowodory aromatyczne), powodują one przestrojenie reakcji immunologicznej na poziomie błony śluzowej. Co więcej, mogą doprowadzić nie tylko do ekspresji chorób alergicznych u dzieci, lecz także u osób dorosłych, które nie mają ich zapisanych w genach.

Alergia a sterylne otoczenie – czy to zawsze dobre rozwiązanie?

Mamy tendencję do nadmiernej ochrony dzieci przed wszelkimi zanieczyszczeniami i patogenami. Wielu rodziców sterylizuje niemal wszystkie sprzęty, z którymi ma styczność niemowlę. Tymczasem rozwijający się organizm powinien mieć możliwość odebrania normalnych bodźców biologicznych (oblizania palców, dotknięcia piasku, pogłaskania zwierzaka). Dzięki temu jego układ immunologiczny uczy się prawidłowego reagowania w momencie kontaktu z prawdziwym zagrożeniem – wirusem, bakterią czy grzybem. Gdy brakuje takiej naturalnej stymulacji, organizm szuka sobie wroga. Zaczyna produkować przeciwciała na białko mleka krowiego, roztocza kurzu domowego, jajko, inne alergeny pokarmowe przechodzące z mlekiem matki.

Coraz częściej mówi się też o roli antybiotyków, a dokładnie ich nadużywania. Gdy dziecko dużo choruje, to, zamiast nabywać większej odporności, staje się bardziej narażone na różnego rodzaju reakcje alergiczne. Okazuje się bowiem, że agresywne leczenie może stymulować przestrojenie immunologiczne organizmu.

Pierwsze objawy alergii – kiedy mogą się pojawić?

Choroba najczęściej ujawnia się do 5 roku życia. Jeżeli u dziecka pojawią się jakieś cechy atopii, będą towarzyszyły mu przez całe życie, choć mogą mieć różne nasilenie. Gdy zareagujemy odpowiednio wcześnie, najlepiej korzystając z pomocy lekarza alergologa, da się zmniejszyć, a nawet całkowicie zlikwidować objawy. Skaza białkowa, która pojawiła się we wczesnym dzieciństwie, po odstawieniu alergenu może się wyciszyć i nie przejdzie w tzw. marsz alergiczny (zjawisko polegające na przechodzeniu wraz z wiekiem jednej postaci alergii w drugą i zmianie jej lokalizacji). Prawdopodobnie uchronimy dziecko przed pojawieniem się objawów alergii wziewnej, alergicznym nieżytem nosa, astmą oskrzelową, a nawet wstrząsem anafilaktycznym, do którego mogłoby dojść w późniejszym okresie życia po kontakcie z silnym alergenem.

Czy alergię można wyleczyć?

Alergia jest chorobą uleczalną, choć zależy to od wielu czynników. Można mieć chorobę w genach, ale nie odczuwać żadnych objawów. Jednak nagłe zmiany w życiu – przeprowadzka w zanieczyszczone rejony, silny stres, wahania hormonów zachodzące w czasie dojrzewania lub menopauzy – mogą tak mocno wpłynąć na układ immunologiczny, że spowodują aktywowanie choroby, która była uśpiona.

Jeśli kiedykolwiek układ immunologiczny zareagował atypowo, np. wytwarzając w dzieciństwie pulę przeciwciał przeciwko białku mleka, istnieje prawdopodobieństwo, że kiedyś może źle zinterpretować kolejne białko – pyłek brzozy, trawy, białka roztoczy kurzu domowego – i objawy znów się pojawią.

W jakich przypadkach warto zrobić badania na alergię?

Badania na alergię powinno się zrobić tylko wtedy, gdy pojawią się wyraźne objawy. Nie warto testować się, jeśli nie ma dolegliwości. Testy mogą wyjść dodatnie, a mimo to alergia się nie ujawni. Natomiast w przypadku objawów, takich jak kaszel, katar bez określonej przyczyny, swędzące zmiany skórne, biegunka bez ewidentnych objawów infekcji przewodu pokarmowego, należy szukać ich przyczyny. Często okazuje się nią alergia. Złotym standardem alergologii są testy naskórkowe polegające na nanoszeniu alergenów na przedramię. Nakłuwa się w ich trakcie skórę, żeby substancje uczulające przedostały się do tkanki podskórnej, gdzie zakotwiczone są przeciwciała Ig. Reakcja w postaci bąbla pokrzywkowego i rumienia świadczy o alergii. Wykonuje się także badania z krwi, dzięki którym można sprawdzić, ile pacjent ma przeciwciał przeciwko wybranym alergenom.

Czy brak kontaktu z alergenem wycisza chorobę?

Jeśli to możliwe, unikaj tego, co Cię uczula. Takie działanie nie gwarantuje jednak definitywnego rozwiązania problemu. Proces immunologiczny zapoczątkowany przez alergen może toczyć się nawet po jego odstawieniu. Często choroba się rozwija – alergiczny nieżyt nosa, kaszel przechodzi w astmę oskrzelową. Trzeba wówczas podawać laki antyhistaminowe, sterydy wziewne lub donosowe, preparaty antyleukotrienowe, które pomagają w zatrzymaniu procesów zapalnych. Leczenia wymagają też osoby, które są w stanie uniknąć kontaktu z alergenami. Mamy też do dyspozycji coraz lepsze, nowocześniejsze leki, których przyjmowanie wiąże się z mniejszą liczbą skutków ubocznych. Można już przyczynowo leczyć astmę, stosując leki biologiczne.

Czy odczulanie jest skuteczne?

Odczulanie jest zalecaną metodą leczenia alergii. Do wyboru są dwie metody:

• iniekcyjna,
• podjęzykowa.

Odczulanie likwiduje kichanie, kaszel, świszczący oddech czy uczucie duszności. Działa nie tylko doraźnie, lecz zapewnia pamięć immunologiczną, dzięki której przez wiele lat po zakończeniu leczenia pacjenci nie mają uciążliwych objawów alergii.

Kiedy się odczulać? Im wcześniej zaczniesz, tym lepiej. Na przykład alergia na kurz, pyłki roślin może zostać wyciszona u dzieci, które zaczęły proces odczulania w 6 roku życia. Szybka interwencja zwiększa szanse, by zapobiec marszowi alergicznemu i uchronić dziecko przed astmą. Dobrze jest jednak skorzystać z tej metody leczenia w każdym wieku, również dojrzałym. Zlikwidowanie objawów alergii znacznie poprawia komfort życia.